2023 Abel Ödülü Kazananı: Luis A. Caffarelli
İlk Başta Abel Ödülü Nedir Ordan Başlayalım
Abel Ödülü, her sene Norveç Edebiyat ve Bilim Akademisi tarafından seçilen ve Norveç Kralı tarafından verilen uluslararası matematik ödülüdür. Ödül, 2002 senesinden itibaren Norveçli Matematikçi Niels Henrik Abel’in onuruna verilmiştir.
Peki Niels Henrik Abel Kimdir?
Kısa bi zamanda oldukça inanılmaz işler başaran Norveçli matematikçi Niels Henrik Abel 5 Ağustos 1802 Yılında Norveçin Findoe köyünde dünyaya geldi. Abelin Doğduğu zamanlarda Norveç ekonomik anlamda zorluklar yaşamaktaydı. Bunun yanı sıra 6 erkek kardeşi vardı.
Niels Henrik Abel 16 yaşındayken Euler’in yalnızca rasyoneller için geçerli olan ve tüm sayılar içinde geçerli olan Binom Teoremi’nin kanıtını gösterdi. 19 yaşında 5’li Denklem kökleri için genel bir cebirsel çözümün olmadığını ve açık cebirsel işlemler dörtten büyük her hangi genel polinom denkleminin olmadığını gösterdi. Bunu yapabilmek için grup teorisi olarak da çok iyi bilinen önemli bir matematik dalı icat etmiştir.
Sadece matematik için değil fizik içinde çok önemlidir. Niels Henrik Abel’in ölümünden sonra bulunan eliptik işlevler üzerine anıtsal bir çalışma yazmıştır.
Niels Henrik Abel Paris’teyken tüberküloza yakalandı. 1828 Noelinde nişanlısını ziyaret etmek için Froland’a gitti ve yolculukta ciddi bi şekilde rahatsızlandı. Geçici bir iyileşme yaşadı fakat kısa bir süre sonra 6 Nisan 1829’da hayatını kaybetti.
(Crelle’den mektup gelmeden iki gün önce hayatını kaybetti.) Crelle, Niels Henrik Abel için Berlin’de iş aramaktaydı ve onu Berlin Üniversitesine profesör olarak atanması sağlamıştır.
Niels Henrik Abel’in Heykeli Osloda duruyor ve Ay’daki bir kratere onun adı verilmiştir.
2002 yılında Anısına Abel Ödülü kuruldu.
Şimdi Gelelim 2023 Abel Ödülü’ne
Austin’de bulunan Texas Üniversitesi’ndeki matematikçi Luis Ángel Caffarelli, eriyen bir buz parçasının şekli nasıl değiştiğini, pürüzsüz bir su akışının hiç kontrolden çıkıp çıkamayacağı gibi konuları araştırıyor.
74 yaşındaki Dr. Caffarelli, çözümlerin zora kaldığında bile kısmi diferansiyel denklemlerin anlaşılmasında büyük bir ilerleme başardı. Bu aşamalardaki ilerlemeleri için matematik alanında Nobel Ödülü’ne eş değer olan Abel Ödülü’nün bu yılki sahibi oldu.
Abel ödülü Komitesinin yaptığı açıklamada “Yaşayan az miktarda matematikçi, kısmi diferansiyel denklemleri anlamamızda Luis Caffarelli’den daha fazla katkıda bulunmuştur“
açıklamasında bulundu.
Caffarelli, ilk buluşunda bahsettiğim gibi eriyen buzun düzenliliği için kanıt oluşturdu. Bir buz parçasının yüzeyinin, suya dönüşürken çoğunlukla pürüzsüz kaldığını gösterdi. Elde ettiği sonuçları 2021’de Zürih’te bulunan İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’nden Fields Madalyası sahibi Allesio Figalli ve iş birlikçileri tarafından geliştirildi.
Yazan: Sude MANAV
Kaynak**
Bir yanıt bırakın