Canlılara Verilmiş En Büyük Yetenek: Adaptasyon

Canlılara Verilmiş En Büyük Yetenek: Adaptasyon

Hiç düşündünüz mü Dünya milyarlarca yıl ayakta olmasına rağmen neden hâla canlı çeşitliliği bu kadar fazla? Veya gün geçtikçe canlıların ömrünün nasıl arttığını? Peki bir kutup ayısı neden çölde yaşayamaz, neden ona “kutup ayısı” deriz? Bu saydıklarım ve daha fazlasının sebebi “adaptasyon” dediğimiz eşsiz bir yeteneğe sahip olmamızdır. Bu yazımda sizin için bu eşsiz yetenekten bahsettim, iyi okumalar…

Adaptasyon nedir?

Adaptasyon veya uyum, canlının belirli çevrelerde ya da şartlarda hayatta kalma şansını arttırmasına yarayan kalıtsal özelliklerdir. Canlılar bu kalıtsal özelliklere sahip olduğunda çevreye uyum sağlamış olur. Adaptasyon aynı zamanda türün zor şartlarla mücadele etmesini sağladığı gibi soyunun tükenmesini de engeller. Bu canlılara adaptif(uyabilen) canlılar denir.

Yaşamsal faaliyetler için gerekli olan besin, su, barınak, ışık gibi faktörler canlılar arasında rekabete sebep olur. Bu durumda güçlü olan canlılar başarılı olurken zayıf olan canlılar ise yok olurlar. Yaşadıkları ortama iyi uyum sağlayan canlıların yaşamlarını devam ettirebilmeleri, uyum sağlayamayan canlıların ise elenmelerine doğal seçilim (seleksiyon) adı verilir. Örneğin, hızlı koşan tavşanlar avcı hayvanlardan kurtulurken daha yavaş koşan tavşanlar av olurlar. Adaptasyon ise direk olarak doğal seçilimin bir sonucudur. Peki doğal seçilim tam olarak nedir?

Doğal seçilim nedir?

Canlıların özellikleri kalıtsal olarak ya da kalıtsal olmayarak meydana gelir. Kalıtsal özellikler genlerle aktarılırken, kalıtsal olmayan özellikler ise çevre koşullarının etkisiyle meydana gelmektedir. Çevre koşullarının etkisiyle meydana gelen sıcaklık, basınç, nem gibi fiziksel etkenlerin oluşturduğu durumlar genetik olarak değişimlere neden olabilir. Bu değişimler arasında adaptasyon bulunmaktadır.

Adaptasyon, bir canlının çevreye uyum sağlarken sahip olduğu genetik özelliklerin açığa çıkarak o çevrede hayatta kalmasını sağlayan özellikler kazanmasını oluşturur. Örnek olarak: Bukalemunun bulunduğu ortama ve duruma göre renk değiştirmesi, Çöl ikliminde yaşayan develerin uzun kirpiklerinin olması ve kulaklarının kıllı olması (kirpikleri birbirine geçer ve kum, toz ve kirin girmesini önler), hörgüçlerinde yüksek miktarda yağ ve su depolaması (çöl iklimde su çok nadir bulunur ve çok kuraktır), Beyaz tilki, beyaz tavşan, kutup ayısı gibi hayvanlar yaşadıkları karın yerde kalma süresinin uzun olduğu kutup bölgelerinde çevreye uyum sağlamayı başararak hayatta kalmış olan hayvanlardır, hatta bazı hayvanların kış uykusuna yatması da adaptasyona örnek olarak verilebilir.

Adaptasyonların genel özellikleri nelerdir:

1-) Canlıların bulunduğu ortam koşullarına uyum sağlayarak yaşama ve üreme şansını arttıran kalıtsal özellikler kazanmasıdır.

2-) Doğal seçilim ile kazanılan kalıtsal özellikler gen yapısını değiştirdiği için nesillere aktarılır.

3-) Adaptasyonlar biyolojik çeşitliliği artırır ve evrime katkıda bulunur.

4-) Adaptasyon sonucu canlılarda meydana gelen değişimler çok uzun zaman alır.

5-) Farklı ekosistemde yaşayan canlılar bu ekosisteme uyum sağlayabilmek için farklı adaptasyonlar geçirirler.

6-) Aynı ekosistemde yaşayan farklı tür canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için benzer adaptasyonlar geçirirler.

Son olarak size adaptasyon ile bağlantılı olan “Aklimasyon”dan bahsetmek istiyorum: “Adaptasyon” terimi bazen tek bir organizmanın yaşamı sırasında ortamına daha uyumlu olmak için meydana gelen bir değişiklik için kullanılır. Ancak, bu olguya daha spesifik olarak “Aklimasyon” veya “Aklimatizasyon” denir. Aklimasyon (iklimlenme) titreme gibi kısa vadeli bir tepkidir, aklimatizasyon (iklime uyum) ise güneşten derinin kararması gibi uzun vadelidir.

Yazan: Buğrahan SAĞDIÇ

Kaynak

YouTube Kanalımız

Çılgın Fizikçiler (SEO Manager) hakkında 663 makale
Çılgın Fizikçiler ve Bilim İnsanları ekibi ve dışarıdan destek veren gönüllülerin yazıları.

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*