Alan Turing ve Enigma
Tam adıyla Alan Mathison Turing bilgisayar biliminin kurucusu, kriptolog ve matematikçidir.
Okul yıllarında öğretmenleri tarafından zekasının farkına varıldı ve eğitimine özel okullarda devam etti. Alan Turing okul yıllarında pek fazla arkadaşının olmamasına rağmen kendisinden yaşça büyük olan akademik öğrenci Christopher Molcom ile arkadaş oldu. Molcom ile birlikte kare bulmacalar çözerek çok fazla zaman geçirdi. Christopher’a duyduğu ilginin sadece arkadaş olarak kalmayıp ona karşı bir aşk ilişkisi kurdu ve homoseksüel olduğunu bu zamanlarında anlamaya başladı.Kısa bir zaman sonra Molcom hayatını kaybetti. Alan bu duruma derinden üzüldü ve tüm dünya fenomenlerinin materyalistik olduğuna inandı. Christopher Molcam’ı kendi dünyasında kriptanaliz ile ilgilenerek yaşattığını düşündü.
Alan, Turing makinesi olarak adlandırılan algoritma modeli ile bilgisayarların teknolojik anlamda temelini oluşturmuştur.
II.Dünya Savaşı sırasında İngiliz ordusunun telgraf santral merkezinde Alman şifrelerinin kırılmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Savaşın sona ermesinde oynadığı rolden dolayı savaş kahramanı sayılmıştır.
II.Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından şifrelenmiş mesajların çözülmesi amacıyla kullanılan şifre kırma makinesi olarak Enigma kullanılmıştır. Enigma Elektro-Mekanik bir aygıttır ve çok fazla çeşidi vardır.
II.Dünya savaşında Amerikalı ve İngiliz bilim insanı, matematikçi ve mühendislerinin olduğu zamanının en iyilerinden oluşan şifre çözücü bir ekip Enigma kullanarak Alman mesajlarını çözmek için çalışmışlardır. Bu ekibe Alan Mathison Turing öncülük etmiştir. Thomas Harold Flowers bu ekipte çalışan bilim insanlarındandır.
Thomas dünyanın ilk dijital ve programlanabilir bilgisayar olan Colossus’u yapmıştır. Colossus bilgisayarları II.Dünya Savaşı esnasında Alman şifre sisteminin çözülmesi işleminde olasılık hesaplayıcı olarak kullanılmıştır.
Alan Mathison Turing Enigma’yı hızlı kırmaya yardımcı olacak elektromekanik bir makine tasarladı; bu makineye Turing-Welchman Bombe makinesi adı verildi. Bu makine Enigma makinesinde kullanılacak doğru ayarlamaları (çark komutları-ayarları vs.) araştırıp uygun ve şifresiz metin parçasını bulunan test için kullandı. Çalışma mekanizmasında çarklar için, üç farklı genel Enigma makineleri için 1019 ve dört çarklı denizaltı Enigma makineleri için 1022 olası durum tespit edilirdi.
Bombe elektriksel olarak tamamlanan, crib esas alınarak birçok mantıksal sonuç ortaya koyardı. Bu sonuçlarda çelişkiler olduğundan ve detayların araştırılması için birkaç tane bırakarak diğerleri atılıyordu. Bombe makinesi ilk kez 18 Mart 1940’ta ku
ruldu. Savaş sonuna kadar birçok kez yenisi kuruldu ve II.Dünya Savaşı sonunda iki yüzden fazla Bombe vardı.
Savaş sonrasında özellikle bilgisayar ve yapay zeka üzerine çalışmalar yapmıştır. Ayrıca Alan’ın beraber çalıştığı tez hocası Alonzo Church ile birlikte geliştirdiği Church-Turing Hipotezi ile matematik tarihine geçmiştir. Bu tez tüm hesaplamaları içeren (dört işlem, projeksiyon, eklemleme ve tarama) bir algoritmadan ibaret olduğu ifade edilir. Bu çalışma matematiksel bir teoremden ziyade hala çürütülememiş bir hipotezdir.
Bugün internetteki kullanıcıların insan mı yoksa makine mi olduğunu tarayan CAPTCHA (Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart) sistemi Alan Turing’in testine dayanır.
Derin yaralar açtıktan sonra biten savaş sonrası Alan maruz kaldığı şantaja dayanamayarak eşcinsel olduğunu açıklar. O yıllarda eşcinsellik “ahlaksızlık” yasasına dayanarak suç sayılırdı. Alan Turing bu yasaya dayandırılarak hüküm giyer ve hapis cezası ile kimyasal hadım edilme cezası arasında seçim yapmak zorunda bırakılır. Kimyasal hadım edilme cezasını seçen Alan yüksek dozda hormanel ilaçlar kullanmaya başlar. Alan çalışmalarına devam edebilmek için hapse girmek istememiştir ancak ilaçlar düşünme yetisini sekteye uğratmıştır. Yönelimini açıkladıktan sonra Alan için güvenilmez olduğu düşünülür ve unutulur, bunun yanında sürekli hareketleri izlenir ve rapor edilir hale gelir. Turing tüm bunlara dayanamayarak 42 yaşında intihar etmiştir.
Ölümünün ardından 2013’te Kraliçe 2.Elizabeth tarafından kraliyet affı bahşedilip, başarıları onurlandırıldı.
Alan’ın cesedinin yanında tek ısırık alınmış elma olması oldukça dikkat çekiciydi. Elmanın içine siyanür enjekte ederek intihar ettiği anlaşıldı. Bu trajedik ölümden sonra Apple’ın logosunun Alan Mathison Turing’in ölüm nedeni ve şekline bir atıf olarak tek ısırık alınmış elma olarak tasarlandığına dair bir iddia ortaya atılmıştır.
Yazan: Benan İLK
Bir yanıt bırakın