
Albedo Etkisi Nedir?
Albedo Etkisi, “beyazlık etkisi” anlamına gelir ve Latincede “beyaz” anlamına albus kelimesinden türetilmiştir. Herhangi bir yüzeyin düşen Güneş ışığını yansıtma kapasitesine albedo denir.
Bir maddenin albedo etkisi; Güneş ışığının geliş açısına, maddenin yüzey alanına, rengine ve dokusuna bağlı olarak değişir. Örneğin açık renkli yüzeyler Güneş’ten gelen ışığın büyük bir kısmını yansıtarak atmosfere geri gönderirken koyu renkli yüzeyler Güneş’ten gelen ışığı yüksek oranda emer. Açık renkli yüzeylere yüksek albedoya sahip yüzeyler, Koyu renkli yüzeylere düşük albedoya sahip yüzeyler denir.
Dünya’nın Albedosu
Dünya’nın albedosunun ortalama 0,31’dir. Yani Dünya, Güneş’ten gelen ışığın neredeyse %33’ünü uzaya geri gönderir. Ama bu durum tabiki farklı yerler için değişiklik gösterir. Buz ya da karla kaplı alanlar örneğin Arktik ya da Antartika gibi yerler yüksek albedoya sahiptir. Dünya’nın albedosunun farklılığı mevsimlerde de farklılık gösterir. Yüksek albedo etkisi en çok kışın görülür. Çünkü temiz kar, güneş ışığının yaklaşık %80 ila %90’ını yansıtır.
Ayrıca bulutlar da üzerlerine düşen ışığın yaklaşık %60-%90’ını yansıtır. Aynı şekilde kumlu bölgeler ile çöller de yüksek albedoya sahiptir.
Diğer yandan okyanuslar, ormanlar ve bataklıklar ise 0,05 ila 0,25 gibi düşük albedoya sahiptir. Özellikle okyanuslar, üzerlerine düşen Güneş ışığının çoğunu soğurur.
Albedo Etkisi Neden Önemli?
Albedo etkisi Dünya’nın yaşama elverişli bir sıcaklıkta kalması bakımından çok önemlidir.
Günümüzde Dünya’nın ortalama yüzey sıcaklığı yaklaşık 15°C’dir. Eğer Dünya yüksek albedo gösterir ise Dünya’nın ortalama sıcaklığı −45 °C’a kadar düşer. Sadece karalar ve buzlarla kaplı olur ise ortalama sıcak 0 °C olur. Eğer Dünya tamamen su ile kaplı olursa, düşük albedo etkisinden dolayı ortalama sıcaklığı yaklaşık 27 °C’a kadar yükselir.
Dünya gibi diğer gezegenlerin de yüzey ve atmosfer yapılarına dolayı farklı albedoları var. Örneğin gaz devleri olan Jüpiter ve Satürn 0,34 albedoya sahipken, Venüs 0,75 albedoya sahiptir.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Kaynaklar:
Albedo Effect, Norwegian Polar Institute
Albedo Nedir?, Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (klimBU)
Albedo Effect, Climate Hero
Bir yanıt bırakın