Ay Yörüngesinde Büyük Gerilim
Sovyetlerin Yuri Gagarin’i 12 Nisan 1961’de uzaya gönderilmesi ardından ABD başkanı John F. Kennedy 12 Eylül 1962’de 10 yıl içerisinde ABD’nin Ay’a gideceğini açıkladığı meşhur konuşmasını yapar. Ve böylece Ay için Uzay yarışı ya da uzay savaşı başlamış olur.
ABD’nin Apollo’su Sovyetlerin Luna’sına karşı karşıyadır. Fakat ABD, Sovyetler’in çok arkasındadır. Sovyetler uzaya ilk insanı çıkarmasının üstüne 16 Haziran 1963’te ilk kadın astronot Valentina Tereşkova’yı da uzaya göndermiştir. Üstelik Tereşkova, 36 saate yakın bir sürede Dünya yörüngesinde 48 tur atar. Üstelik bu süre de o güne kadar ki tüm ABD astronotlarının toplamından daha fazla bir süredir.
ABD hazırlıklarına devam ederken bir ilki daha gerçekleştirmiştir. 12 Ekim 1964 yılında Voshod 1 uzay aracı ile astronot kıyafeti giyilmeyen ve 3 kişinin yolculuk ettiği bir uzay uçuşu gerçekleştirildi. O güne kadar uzay uçuşları tek kişi ile ve uzay kıyafeti giyilerek yapılıyordu.
Bununla yetinmeyen Sovyetler Voshod 2 ile ilk uzay yürüyüşünü gerçekleştirmiştir. 18 Mart 1965’te Aleksey Leonov uzay gemisinden 15 metre ayrılarak 12 dakika 9 saniyeyi uzay boşluğunda geçirdi.
Sovyetler Ay’a insansız olarak ilk yumuşak iniş için Luna 9, 31 Ocak 1966’da fırlatıldı. O zamana kadar hem ABD hem Sovyetler Ay’a çarparak iniş yapabilmişlerdi. Luna 9 Ay’ın yüzeyine ilk iniş yapan uzay aracı olur. Üstelik Ay’ın fotoğraflarını da çeker. ABD anca 4 ay sonra Surveyor 1 ile Ay’ın yüzeyine yumuşak iniş yapabilir.
Sovyetler öncü olma sıfatını kaybetmemek için aceleci davranarak henüz tam hazır olmayan Soyuz 1 uzay aracı 23 Nisan 1967’de fırlatıldı. Proje mühendisler araçta 203 hata raporlamışlardı. Vladimir Komarov taşıyan uzay aracı yörüngeye geldiğinde sorunlar bir bir ortaya çıkmaya başlar. İlk olarak güneş panellerinden biri açılmaz. Yörüngeye oturmasını sağlayacak alıcılar da çalışmamaktadır. Yakıtı tükenen ve paraşütü açılmayan Soyuz 1 saate 640 kilometre ile Dünya’ya düşmüştür. Sovyetler burada da istemeden bir ilke imza atmıştır. Komarov, uzay yarışında hayatını kaybeden ilk insan olmuştur.
ABD’de 21 Aralık 1968’de Apollo 8 ile Ay yörüngesine ilk insanlı uçuşu gerçekleştirmeyi başarmıştır. Ay yörüngesinde 10 kez dolandıktan sonra başarılı bir şekilde Dünya’ya geri dönen Apollo 8 büyük bir başarı ile ilk kez Sovyetlerin önüne geçmiştir.
ABD artık aya ulaşmaya hazırdır. Apollo 11 ile Ay yüzeyine astronotlarını indirmeyi planlıyordur. Bunun haberini alan Sovyetler ise apar topar bir plan gerçekleştirir. Gizli bir görev başlar: Luna 15. Bu projede amaç Ay’a insan göndermek değildi. Bu konuda yenildiklerini çoktan kabul eden Sovyetler, Ay’a insansız olarak ulaşıp örnekler toplayarak ABD’den önce bu örnekleri Dünya’ya getirmekti. Böylece 13 Temmuz 1969’da yani Apollo 11’den 3 gün önce fırlatılır. Üstelik bu projeden hiç bahsedilmez. Dünya kamuoyunun bihaber olduğu Luna 15, Apollo 11’den 2 saat önce Ay’a inmeyi planlıyordu.
Apollo 11 uzay aracı 3 günlük yolculuk ardından Ay yörüngesine yaklaştığı zaman büyük bir sürpriz ile karşılaşırlar. NASA büyük bir paniğe kapılmıştır. Orada olmaması gereken bir Sovyet aracı ile karşı karşıyadırlar. Luna 15’in nereye gittiği ya da en önemlisi Apollo 11’e müdahale edip etmeyeceği büyük bir tartışma konusu olur. Akıllarda tek bir soru vardı: Bu bir casusluk aracı mı yoksa suikast aracı mı?
Luna 15 ile Apollo 11’in yörüngeleri de çok yakındı. Bundan dolayı 2 ülke arasında gerilim de en üst seviyeye ulaşmıştır. NASA çözüm için tek bir çare olduğunu anlar. Soğuk savaşın tam ortasında üstelik Ay Savaşındayken, Luna 15’in uçuş bilgilerini Sovyetlerden istemek. Bu sırada da hala Apollo 11’e müdahale olup olmayacağı konusunda endişeli bekleyişte sürmektedir.
Bilgileri edinmek için Apollo 8’in astronotu Frank Borman, Sovyetler’i arar. Endişelerini ileterek Luna 15 ile ilgili bilgi alıp alamayacağını sorar. Sovyetler bunun üzerine 2 telgraf gönderir. Bunların biri Beyaz Saraya, biri de Borman’ın evine. Bu telgrafta Luna 15’in görevi ile ilgili bilgi bulunmaz iken, NASA’nın gönlünü ferahlatan bilgiler bulunur. Telgrafta Luna 15’in yörüngesinin ayrıntıları paylaşılarak, Apollo 11’in güvenli bir şekilde geçişinin garantisini verirler. Böylece uzun bekleyişin ardından Luna 15’in bir suikast aracı olmadığı anlaşılır. Luna 15’in ne yaptığı anlaşılmamıştır fakat en azından bir çarpışma olmayacağı anlaşılınca göreve tekrardan odaklanırlar.
Luna 15 aslında Apollo 11’den 2 gün önce Ay yörüngesine ulaşmıştı. Fakat beklenmeyen problemler ortaya çıkmıştır. Ay yüzeyinin engebeli yapısından dolayı, Sovyetler planlanan inişi bir türlü gerçekleştirememiştir. Apollo 11’de yavaş yavaş onlara yetişmiştir. Fakat Sovyetler bir türlü gerekli hesaplamaları yapamıyorlardı. Luna 15 adeta Ay yörüngesine sıkışıp kalmıştı.
Bu sırada Apollo 11 ile Neil Armstrong ve Buzz Aldrin, 20 Nisan 1969’da Ay yüzeyine inen ilk insanlar oldular. ABD Ay’a ilk bayrağı dikerken, Luna 15’de iniş kararı alır. Fakat Luna 15 Ay yüzeyine iniş yaparken çakılır ve bir daha geri dönemez. Apollo 11 görevi başarılı bir şekilde yerine getirdikten sonra, yaklaşık 22 kilogramlık örnekle beraber Dünya’ya geri döner. Artık net bir şekilde Sovyetler yarışı kaybetmiştir. Aslında Luna 15 başarılı olsaydı en azından bir teselli olacaktı. Amaç “ABD ilk insanlı inişi gerçekleştirdi fakat biz de ilk örnekleri Dünya’ya getirdik ve daha fazla mesafe giderek daha fazla fotoğraf çektik” olacaktı. Tabi bu da Apollo 11’in çok pahalı ve gereksiz bir proje olduğunu gösterecekti. Fakat Luna 15’in Ay’ya çakılması ile tüm bu planlarda çakılmış oldu.
Sovyetler yenilgiye uğramasının ardından NASA 1972 kadar Ay yüzeyine 5 iniş daha gerçekleştirdi. NASA 7 Aralık 1972’de son kez Apollo 17 ile Ay’a gitti ve Ay projesi bu görev ile sonlandırıldı.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Kaynak**
Bir yanıt bırakın