Bilim İnsanları Evrendeki Kayıp Madde ‘nin Peşinde
Sırın Cevabı Kozmik Patlamada Olabilir
Evrende var olduğu düşünülen buna karşın henüz tespit edilemeyen “kayıp madde” neredeyse otuz senedir bilim insanlarının aklını kurcalıyor. Astronomlar şimdide bu probleme esrarengiz FRB (hızlı radyo darbesi) ile çözüm arıyor.
Uluslararası Radyo Astronomisi Araştırmaları (ICRAR) kurumunun Avustralya’daki Curtin Üniversitesi’nden Prof. Jean-Pierre Macquart’a göre; “Büyük Patlama’ya ait ölçümler sayesinde, evrenin başlangıç aşamasında ne kadar madde oluştuğunu biliyoruz. Ama buna karşın günümüzde yaptığımız ölçümler ile bu maddenin yarısının bile olması gereken yerde değil. Bu son derece anlaması zor bir durum; galaksiler arası boşluk hiç kalabalık değil. Ama kesin olan bir şek var ki o da, kayıp olan maddeyi geleneksel yollarla ve teleskoplalarla ortaya çıkarmak mümkün değil.”
Diğer yandan bilim insanlarıda, kayıp maddeyi FRB (hızlı radyo darbesi/patlaması) iminde bir olguyla doğrudan tespit etmeyi başardılar. FRB, gökyüzünden rastgele koordinatlardan geldiği sanılan ve yalnızca bir kaç milisaniye süren ani patlamalar olarak biliniyor.
Bilim insanları bu olayın sebebinin ne olduğunu bilmeseler de, inanılmaz miktarda Güneş Sistemimizin yıldızı olan Güneş’in seksen senede yayabildiği enerji kadar çok bir enerji olduğu düşünülüyor. Bilim insanları bu FRB patlamalının nerede ve ne zaman olacağını bilemedikleri için tam olarak bugüne kadar tespit edememişlerdi.
Kozmik Ağırlık İstasyonları
Prof. Macquart ve ekibi kayıp maddeyi “kozmik ağırlık istasyonları” sayesinde tespit ettiklerini belirti; “FRB’den gelen radyasyon dalgaları, tıpkı güneş ışınlarının bir prizmadan geçerken kırıldığı gibi, kayıp maddeden kırılarak yayılıyor. Yeterli sayıda FRB’ye olan uzaklıkları saptamış bulunuyoruz, bu nedenle de evrenin yoğunluğunu da belirleyebiliriz. Bu kayıp maddeyi bulmak için sadece altı tanesine ihtiyacımız var” diye ekledi.
Sözü geçen kayıp madde, gezegenleri, yıldızları ve canlıları meydana getiren nötron ve protondan oluşan, baryonik ya da “normal” maddedir. Evrenin %85’ini oluşturan ve büyük bir gizemini koruyan karanlık maddeden farklıdır.
Santa Cruz’da bulunan California Üniversitesi araştırmacılarından ve makale yazarlarından biri olan J. Xavier Prochaska, astronomların bu kayıp maddeyi yirmi senedir büyük teleskop ile aradıklarını hatırlatıyor: “FRB’lerin ve onların uzak galaksilere göre koordinatlarının bulunması ile bu gizemin aydınlığa kavuşmasında büyük bir adım atmış olduk” dedi.
Avustralya’da ki Swinburne Üniversitesiden Prof. Ryan Shannon, bu büyük keşifin en önemli etkeninin kullanılan yöntem, teleskop olduğunu söylüyor. Avustralya’nın Ulusal Bilim Ajansı CSIRO’nun ASKAP radyo teleskobu hem yüksek çözünürlükte görüntü kaydedebiliyor hem de geniş bir görüş alanına sahip. (Bir dolunayın altmış katı kadar genişlikte) Bu özelliklerinden dolayı FRB patlamalarını daha kolay kaydedebiliyor ve kaynaklandıkları galaksileri de inanılmaz bir kesinlik ile daha iyi tespit edebiliyor.
Araştırmanın kayıt sisteminin tasarımcısı olan olan Dr. Keith Bannister, “Patlamalar teleskoba ulaştığında, teleskop saniyenin çok küçük bir anında olayı canlı olarak kaydedebiliyor” diyor.
Prof. Macquart, FRB kaynağının ne kaynağının ne kadar ötede olduğunu ve evrende yolculuk ederken nasıl yayıldığının arasında bağlantı kurmayı da başardıklarını belirtiyorlar; “Galaksiler için Hublbe-Lemaitre kanunu ne ise, biz de FRB için aynı prensi keşfetmiş olduk” şeklinde belirtiyor.
Not: Hublbe-Lemaitre kanununa göre bir galaksi veya yıldız sitemi bizden ne kadar uzakta ise bizden de o kadar hızlı bir şekilde uzaklaşmaktadır.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın