Bilimsel Bilgi Nedir?

“İnsan düşünen canlıdır” tanımını neredeyse bütün klasik mantık kitaplarında görürüz. İnsan denen varlığın çok değişik tanımlarından birisi der ki “insan, bilen varlıktır”. Yani insanın bilebilmesi için bilginin varolması gerekir. Bilgiler ise doğada kendiliğinden oluşmazlar onları biz üretiyoruz.

Peki Biz Bu Bilgileri Nasıl Üretiyoruz?

Bilgi üretmek insanın doğasında var desek yanlış olmaz. Doğduğumuz andan itibaren bir şeyleri tarif etmeye çalışıyoruz ve onları deneyimleyerek öğreniyoruz. Varoluşumuzdan itibaren çeşitli süreçlerle aklımızı ve bunun akabinde bilgimizi genişleterek doğal seçilimde sağlam bir yer ediniyoruz ( ne kadar sağlam olduğu tartışmaya pekala açık tabii😊). Temel bilgilerin açığa çıkması doğa olaylarını anlamaya çalışmamızla ortaya çıkıyor. Doğal afetleri önlemek, hastalıkların çaresini bulmak ve refah bir yaşam için diyebiliriz. Geçen bunca zaman içinde, bilgi üretme sürecinin belirli araçları, yöntemleri oluşmuştur.

Bilgi üretebilmek için ise kullandığımız üç önemli araç vardır.

1. Dil

Dil yalnızca bir iletişim aracı olarak görülmemeli hatta şunu söylemem de yanlış olmaz. ‘‘Dil düşünmenin ve bilgiyi üretip paylaşmanın olmazsa olmaz aletidir’’

2. Mantık

Mantık akıl almaz bir zaman içerisinde matematiksel kaideleri oluşmuştur ve kendimizi ifade etmemize, bilgi üretip bu bilgiyi kullanmamızı sağlamıştır.

3. Hayal Gücü

Hayal Gücü ufkumuzu dil ve mantığımızı birleştirerek açmış ve hayal ettiğimiz şeyi dille anlatmaya ve mantığımızla belirli ilkeler doğrultusunda hayalimizi gerçekleştirmemize sebep olmuştur.

Bilgi üretme yöntemlerimiz ise sanılanın aksine çok fazla değildir.

Tümdengelim

Tümdengelim sözlükteki anlamına göre akıl yürütmede tümelden tikele, yasadan olaya, etkenden etkiye, genelden özele geçme yoludur. Bir örnek vermek gerekirse ‘’Kar yağınca hava soğuk olur. Bugün kar yağıyor. Öyleyse bugün soğuk olacak.’’

Tümevarım

Tümevarım sözlükteki anlamına göre tümdengelimin tam tersi akıl yürütmede, tikelden tümele, olaydan yasaya, etkiden etkene, özelden genele geçme yoludur. Tümevarıma da bir örnek vermek gerekirse “Bugüne kadar gördüğüm bütün kargalar siyahtır. O halde bütün kargalar siyahtır” şeklindeki genellemeler basit birer tümevarım örneğidir.

Bilimsel Bilginin Oluşumu

Bilgi üretme araç ve yöntemlerini doğru kullandığımızda doğru bilgilere ulaşmak kaçınılmazdır. Peki bu süreçlerin doğru işlediğini nasıl anlayacağız? Bunun içinse çağdaş bilimin bize getirdiği dört mühim nitelik vardır.