Boy Uzunluğunun Genetiği Çözüldü
Çocukların büyüyünce hangi boyda olacakları, artık daha kesin bir şekilde belirenecek. Bilim insanları, bu alanda yapılan en kapsamlı çalışma ile, beden boyuyla ilgili olan 12 binin üzerinde gen varyant buldular. Yeni bulgular özellikle tıpta yeni kapılar açacak.
Bir kişinin beden boyu, büyük oranda kalıtım ile belirlenir. Örnegin hem anne hem de babası uzun boylu olan çocuklar genellikle uzun boylu olurlar. Ama beden boyunu yalnız anne babanın dış görünüşüne göre tahmin etmek, her zaman doğru sonuç vermez. Bilim insanları, uzun bir süredir kalıtımdaki belli başlı gen varyanlarının, aynı kökenden gelen 2 kişinin farklı boylarda olmasında %40 ila %50 oranında sorumlu olduğunu tahmin ediyorlardı. Bu her şeyden önce 2 kardeşin neden farklı boylarda olduklarını açıklıyor. Boy farkının nedeni, diğer nedenleri de çevresel faktörlerdir. Bu çevresel faktörün en başında da beslenme gelir.
Boy farklılıklarından sorumlu gen varyantlarını bulmak isteyen 600 kişilik araştırma ekibi, 280 araştırma ve 5 buçuk milyon kişinin kalıtım verileri incelediler. Bilim insanları, tekli nükleotid polimorfizmlerini analiz ederek, kalıtımda beden boyunu etkileyen 12 binden fazla gen varyantı buldular. Bunlar insan kalıtımının yaklaşık %20’sini kapsayan küçük alanlarda bulunuyor. Avrupa kökenli insanlarda bu gen varyantlar beden boyu farklılıklarının %45’inden sorumlu.
Avrupalılar için bu kadar kesin sonucun çıkmış olması, araştırmaya katılan kişilerin büyük bir kısmının Avrupa kökenli olmasından dolayıdır. Asya ve Afrika’ya ait erişilebilir, yeterli miktarda veri bulunmuyor, dolayısıyla Asyalı ve Afrikalılar için o kadar doğru sonuçlar olmadığı anlamına gelmemektedir. Bilim insanları, Asya veya Afrika kökenlilerde bu oran %10 ila %20 civarında olabilir diyor. Gen varyantlarının daha iyi anlaşabilmesi, tıpta bir çok yeni bilgiyi peşinde getirecek. Araştırma ekibi, “Her şeyden önce bir çocuğun boyunu tahmin etmek için DNA’yla en kesin sonuç, elde edilebilecek. Ve çocuğun gelişiminde sorunlar ortaya çıkarsa ve büyüme beklenildiği gibi olmazsa, bunun tetikleyicisi hızlı ve kesin bir şeklide belirlenebilecek” diyor.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
A saturated map of common genetic variants associated with human height, 12.10.2022, Nature
Bir yanıt bırakın