Brown Hareketi (Moleküler Titreşim)

Brown Hareketi (Moleküler Titreşim)

Brown Hareketi sıvı ya da gaz moleküllerinin içerisinde yüzen küçük taneciklerin rastlantısal ve düzensiz hareketidir.

Jan Ingenhousz Alkol içinde yüzen kömür ve toz parçacıklarının rastlantısal hareketini 1785’te gözlemlemişti ancak Brown hareketinin bulunuşu genellikle 1827 yılında hareketi gözlemleyen botanikçi Robert Brown’a atfedilir. Robert Brown 1827 yılında mikroskop altında incelediği suda yüzen polenlerin rastlantısal hareketlerini ilk gözlemlediğinde polenlerin canlı olmasından kaynaklandığını sandı. Ancak aynı deneyi toz taneleri ile tekrarlayınca canlılıktan kaynaklanmadığını doğruladıysa da bu hareketin kaynağını anlayamadı.

İlk kez matematiksel olarak açıklayan ise 1880 yılında en küçük kareler metodu makalesi ile Thorvald N. Thiele’dir. Louis Bachelier’in ise 1900 senesinde borsanın stokastik analizi üzerine yazdığı doktora tezinde bir model geliştirdi ancak dikkat çekmedi.
Ancak Albert Einstein 1905’te yayınladığı makalelerde (ınvestigations on the theory of the brownian Movement) Brown hareketini istatiksel olarak analiz etti. Jean Pein ise bu teorik çalışmayı doğrulamak için belirli boyutta ve kütledeki parçacıklarla bir seri deney gerçekleştirdi.(Pein bu araştırmaları nedeniyle Nobel ödülü kazandı.)
Einstein’a göre bu hareket ile atom kuramı büyük ölçüde desteklenecek ve atomik büyüklükler ile ilgili nicelikler ölçüle bilinecekti.

Bugünkü atomik kuvvet mikroskopları ve çeşitli teknolojiler sayesinde detaylı olarak gözlemlediğimiz moleküllerin varlığına inanmaktan öte biliyoruz ancak 20. Yüzyılın başlarında gerekli teknoloji bulunmadığından bu gözlemi yapmak mümkün değildi.Bunların yanı sıra ilk atom teorisi 1807 yılında John Dalton tarafından ortaya atılmış olsada 1900’lerin başına kadar atom kuramına (Max Planck de dahil olmak üzere) inanmayan çok insan vardı.Brown Hareketi’nin ortaya atılıp deneysel olarak kanıtlanması ile atomun varlığına ilişkin güçlü delillerden birisi oldu.

Bunun yanı sıra çoğumuzun bilmiş olduğu Avagadro sayısını’da (12 gram saf karbonun içindeki atom sayısı) ölçmek için alternatif bir yöntemdir Brown Hareketi. Kısaca açıklamak gerekirse eğer moleküller gerçekte olduğundan daha küçük olsalardı yani Avogadro sayısı büyük olsaydı mikroskopta gözlenen parçacıkların Brown Hareketleri de daha küçük olacaktı. Bu nedenle Brown Hareketi atom kuramını destekleyen en önemli kanıtlardandır.

Yazan: Buse Hatun ALDAĞ

Kaynak: Prof. Dr. Sadi Turgut (METU Physics Society)

YouTube Kanalımız

Çılgın Fizikçiler (SEO Manager) hakkında 663 makale
Çılgın Fizikçiler ve Bilim İnsanları ekibi ve dışarıdan destek veren gönüllülerin yazıları.

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*