Bunama Sorunu Çözülemiyor

Bunama Sorunu Çözülemiyor

Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınladığı; demansa (bunama) ilişkin küresel durum raporuna göre, dünya çapındaki ülkelerin yalnızca dörtte birinin demansı olan kişileri ve ailelerini desteklemek için ulusal bir politikası, stratejisi veya planı var. Bu ülkelerin yarısı Avrupa Bölgesi’ndedir ve geri kalanı ise de diğer bölgeler arasında bölünmüştür. Yine de Avrupa ülkelerde bile, birçok planın süresi doluyor ya da zaten süresi doldu. Bu da hükümetlerin yenilenmiş planlara ihtiyaç olduğunu gösteriyor.Rapora göre demansla yaşayan insan sayısı da artıyor: DSÖ, 55 milyondan fazla insanın (kadınların %8,1’i ve 65 yaş üstü erkeklerin %5,4’ü) demansla yaşadığını tahmin ediyor. Bu sayının 2030’da 78 milyona, 2050’de 139 milyona çıkacağı tahmin ediliyor.Demansa, Alzheimer hastalığı veya felç gibi beyni etkileyen çeşitli hastalık ve yaralanmalar neden olur. Demans; hafıza ve diğer bilişsel işlevlerin yanı sıra günlük görevleri yerine getirme yeteneğini de etkiliyor. 2019 yılında demansın küresel maliyetinin 1,3 trilyon amerikan doları olduğu tahmin ediliyordu. Maliyetin 2030 yılına kadar 1,7 trilyon amerikan Dolarına veya bakım maliyetlerindeki artışlar için düzeltilirse 2,8 trilyon amerikan dolarına yükseleceği tahmin edilmektedir.Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Demans milyonlarca insanın anılarını, bağımsızlığını ve onurunu çalıyor, ama aynı zamanda tanıdığımız ve sevdiğimiz insanları da çalıyor” dedi. “Dünya demanslı insanları yüzüstü bırakıyor ve bu hepimizi üzüyor. Dört yıl önce, hükümetler demans tedavisini iyileştirmek için net bir dizi hedef üzerinde anlaştılar. Ancak hedefler tek başına yeterli değildir. Demansı olan tüm insanların hak ettikleri destek ve haysiyetle yaşayabilmelerini sağlamak için ortak eyleme ihtiyacımız var.” dedi.

Özellikle Düşük ve Orta Gelirli Ülkelerde Daha Fazla Desteğe İhtiyaç Var

Rapor; hem demans hastalarına yönelik bakım hem resmi hem de gayri resmi ortamlarda bu bakımı sağlayan kişilere desteğin acilen güçlendirilmesi gerektiğini söylüyor.

Demansı olan kişiler için gerekli bakım; temel sağlık hizmetlerini, uzman bakımı, toplum temelli hizmetleri, rehabilitasyonu, uzun süreli bakımı ve palyatif bakımı içerir. DSÖ’nün Küresel Demans Gözlemevi’ne rapor veren çoğu ülke (%89), demans için bazı toplum temelli hizmetler sunduklarını söylese de, yüksek gelirli ülkelerde hizmet, düşük ve orta gelirli ülkelere göre daha yüksektir. Demans ilaçları, hijyen ürünleri, yardımcı teknolojik ürünler ve ev düzenlemeleri de yüksek gelirli ülkelerde düşük gelirli ülkelere göre daha erişilebilir. 

Sağlık ve sosyal bakım sektörleri tarafından sağlanan hizmetlerin türü ve düzeyi, öncelikle aile üyeleri tarafından sağlanan enformel (gayri resmi) bakımın düzeyini de belirlemektedir. Gayri resmi bakım, bunamanın küresel maliyetinin yaklaşık yarısını oluştururken, sosyal bakım maliyetleri üçte birinden fazlasını oluşturuyor. Düşük ve orta gelirli ülkelerde demans bakım maliyetlerinin çoğu resmi olmayan bakıma (%65) atfedilebilir. Daha zengin ülkelerde kayıt dışı ve sosyal bakım maliyetlerinin her biri yaklaşık %40’tır.

2019’da bakıcılar, demanslı hastalara yardım için günde ortalama beş saat harcıyorlar. Bu bakımın yüzde 70’i kadınlar tarafından sağlanıyor. Bakıcıların karşılaştığı finansal, sosyal ve psikolojik stres göz önüne alındığında, bilgiye, eğitime ve hizmetlere erişim ile sosyal ve finansal desteğe erişim özellikle önemlidir. Halihazırda ülkelerin %75’i bakıcılar için bir miktar destek sunduklarını bildirmektedir, ancak bunlar yine esas olarak yüksek gelirli ülkelerdir.

Demans Araştırmalarını Daha İyi Koordine Etmek İçin Yeni Girişim

Demans tedavisi için yapılan bir dizi başarısız klinik deneme, yüksek araştırma ve geliştirme maliyetleriyle birleştiğinde, yeni çabalara olan ilginin azalmasına neden oldu. Bununla birlikte, özellikle Kanada, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri gibi yüksek gelirli ülkelerde demans araştırma fonlarında son zamanlarda bir artış olmuştur. İkincisi, Alzheimer hastalığı araştırmalarına yaptığı yıllık yatırımı 2015’te 631 milyon amerikan dolarından 2020’de tahmini 2,8 milyar amerikan dolarına çıkardı.

DSÖ Beyin Sağlığı Birimi Başkanı Dr Tarun Dua, “Daha iyi bir başarı şansına sahip olmak için, demans araştırma çabalarının net bir yönü olması ve daha iyi koordine edilmesi gerekiyor. DSÖ, Demans Araştırma Planı’nı bu nedenle geliştiriyor, araştırma çabalarına yapı sağlamak ve yeni girişimleri teşvik etmek için küresel bir koordinasyon mekanizmasıdır.” Gelecekteki araştırmaların önemli bir odak noktası demanslı kişilerin, onların bakıcılarının ve ailelerinin dahil edilmesi olmalıdır.

Bilinçlendirme Kampanyalarında İyi İlerleme

Daha olumlu olarak, tüm bölgelerdeki ülkeler, sivil toplumun güçlü liderliğiyle, halkın demans anlayışını geliştirmek için halkı bilinçlendirme kampanyalarını uygulamada iyi ilerleme kaydetmiştir. Gözlemevine rapor veren ülkelerin üçte ikisi bilinçlendirme kampanyaları yürütüyor. Ve üçte ikisi, demansı olan kişiler için fiziksel ve sosyal ortamların erişilebilirliğini iyileştirmek ve gönüllüler, polis, itfaiye ve ilk yardım ekipleri gibi sağlık ve sosyal bakım sektörü dışındaki nüfus gruplarına eğitim ve öğretim sağlamak için harekete geçti.

Yazan: Bilge KAPLAN

Kaynak*

YouTube Kanalımız

Bilge Kaplan (Altın Yazar) hakkında 248 makale
1993 yılında Antalya'da doğdum. Molekuler Biyoloji ve Genetik bölümünden mezunum. Şimdi Covid laboratuvarında moleküler biyolog olarak çalışıyorum. Biyoloji,kimya,fizik, matematik en güzel ilgi alanlarim.

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*