Cinsel Seçilim ve Tavus Kuşları
Bobby Joshi tarafından Hindistan’ın Sargur bölgesinde çekilmiş baş döndürücü bir fotoğraf…
Tavus kuşları, evrimin simgesel canlılarından biridir. Charles Darwin 3 Nisan 1860’ta, Türlerin Kökeni kitabını yazdıktan sadece 1 yıl sonra, Doğal Seçilim ile açıklayamadığı bazı özellikler olduğunu fark etti. ABD’de yaşayan arkadaşı Asa Gray’e yazdığı mektupta bu durumu şu şekilde açıklıyordu:
“Bir zamanlar göz üzerinde düşünmenin beni tamamen çıldırttığı zamanları hatırlıyorum; şimdi bu şikayetleri aşmayı başardım. Şimdi de can sıkıcı bazı detaylar beni rahatsız ediyor. Bir tavus kuşu kuyruğuna ne zaman bakacak olsam, bu beni hasta ediyor!”
Çünkü Darwin, 1859’da yayınladığı “Türlerin Kökeni” isimli, tüm bilim tarihini kökünden değiştirecek olan eserde, daha çok Doğal Seçilim ile evrim üzerinde durmuştu. Doğal seçilimin, böylesine büyük, parlak, renkli kuyrukları evrimleştirmesi mümkün değildi! Göz gibi karmaşık organların bile evrim ile kolaylıkla açıklanabileceğini düşünüyordu (o zamanlar pek detaylarını bilemiyor olsa da, ileride açıklanacağını düşünüyordu ve yanılmadı da). Fakat tavus kuşunun kuyrukları gibi hayvanlardaki “süsler” bambaşka bir durumdu. Çünkü bu kuyruklar hem tavus kuşularının kaçmasını zorlaştırıyordu, hem de avcıların onları her yerden fark etmesini sağlıyor.
Darwin’in bu sırrı çözmesi çok uzun sürmedi. 1860 yılından sonra, öncelikle bitkiler üzerinde, daha sonrasında ise eşeyler üzerine çalışmalar yürüttü ve kısa sürede sorunun cevabını yine kendisi keşfetti: Cinsel Seçilim.
Aslında Darwin, Türlerin Kökeni kitabında bu konuya biraz bu konuya ucundan değiniyordu:
“Bu tür seçilim, hayatta kalma mücadelesine değil, erkekler arasındaki dişilere sahip olma mücadelesine dayanmaktadır. Sonuç ölüm değil, başarısız olan yarışmacıların az yavru sahibi olmasına ya da hiç yavrusu olamamasına neden olmasıdır. (…) Erkekler ve dişiler genel alışkanlıklara sahiplerse (…), fakat farklı yapı, renk, süsleri barındırıyorlarsa, bu değişikliklerin temel nedeni cinsel seçilimdir.”
Fakat bu iddialarını Türlerin Kökeni kitabını yazarken test etme imkanı bulunmamıştı, bu yüzden bu iddiasına pek de güvenemiyordu. Dürüst bir bilim insanı olmasından dolaydı da, emin olmadığı bir konuda atıp tutmak istemiyordu. Bu yüzden bekleyerek 1871 yılında “İnsanın Türeyişi ve Cinsiyete Bağlı Seçilim” başlıklı 500 sayfalık kitabını yayımladı, bir çok araştırmayı derleyerek cinsel seçilimin altını dolduran, tanımını detaylandıran ve bu tür farklılıkların gerçekten de cinsel seçilimin doğal seçilime karşı etki etmesi sonucu evrimleşebileceğini gösterdi.
Çalışmadan 15 yıl kadar sonra, 6 Aralık 1875’te August Weismann’a şöyle yazacaktı:
“Hayvan ve Bitkilerin Ehlileştirme Altında Çeşitlenmesi (1868) başlıklı kitabımda verdiğim ‘Pavo nigripennis’ türü olarak bilinen siyah-omuzlu tavus kuşu, birçok açıdan bakıldığında bildiğimiz diğer iki tavus kuşu türünün arasında bir geçiş türüdür.”
Dolayısıyla Charles Darwin, tıpkı gözün evrimi ile ilgili soruları çözdüğü gibi, tavus kuşuyla ilgili soruları da çözmeyi başarmıştır. 2000’li yıllarda yapılan bir dizi araştırma da, bu sonuçları tekrar tekrar doğrulamıştır.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın