Çitalar Neden Bu Kadar Hızlılar?
En hızlı hayvan diyince neredeyse hepimizin aklına çita gelir. Afrika’da yaşayan bu yırtıcı kedi dünyanın en hızlı atletini zorlanmadan geçip yüz metre koşu yarışmasında altın madalyayı rahatlıkla kazanabilir. Bir çita üç saniye içinde saatte doksan yedi kilometrelik bir hıza ulaşabiliyor. Ama bir çitayı maratonda yarıştırırsanız bu muazzam hızdan muhtemelen pek yararlanamayacaktır çünkü çitalar kısa mesafe koşucularıdır. Bir çita kovalamacayı ortalama 550 metre sürdürebilir. Çita hızlanmaya başladıktan sonra birkaç saniye içinde avını yakalayamazsa şansını kaybeder.
Çitaların akrabaları olan aslan ve leoplardan çok daha hızlı koşmasının sebepleri temel olarak bedensel adaptasyonları. Bu adaptasyonları kısaca inceleyelim;
– Geniş burun delikleri, vücut büyüklüğüne kıyasla büyük akciğerler, koca bir kalp ve büyük arter damarlar. Bu özellikler çitaların bol miktarda oksijen alabilmelerini sağlıyor.
– Hızlı koşmasına yardımcı olan hızlı şekilde genişleyen büyük bacak kasları.
– Küçük ve hafif bir gövde, bu gövdeye oranla uzun bacaklar, esnek bir omurga ve gevşek bir kalça.
– Küçük ve düz bir yüz, büyük gözleri dürbünsel bir bakış açısına sahip olmasını sağlıyor.
Çitalar çok hızlılar ama bu hızın götürüleri de var. Hız için tasarlanmış ince ve uzun bacakları güçlü değil. Avlanmak için hızlarına ve dolayısıyla bacaklarının sağlam olmasına muhtaç olan çitalar için bacağa alınabilecek bir darbe ölümcül olabilir. Bu sebeple çitalar başarıyla avlarını yakalasalar bile onu sırtlan ya da aslanlara karşı savunamazlar, ayrıca koşu sonrasında bir süre dinlenip derin şekilde sık sık nefes almaları gerekmektedir.
Çitalar hakkında birkaç bilgi daha:
– Aslan, kaplan ve leoparlar kedigillerin “Pantherinae” yani büyük kediler grubuna dahilken, Çitalar “Felinae” grubuna dahiller. Çitaların ortalama ağırlıkları yaklaşık olarak 57 kilogram.
– 1990’da 100.000 olan çita popülasyonu bugün 7.000 civarına düşmüş durumda. Bunda Afrika’da artan insan nüfusu ve çiftçilerin hayvanlarına saldıran çitaları öldürmesi etkili. Afrika dışında çitaların bulunduğu tek ülke İran.
– Çitaların hız konusundaki uzmanlıkları ileride nesillerin tükenmesine sebep olabilir. Bilim insanları tek bir alanda aşırı uzmanlaşmanın faydadan çok zarar getireceğini öngörüyor. Milyonlarca yıl dünyayı yöneten dinozorlar dünyalarına o kadar başarılı şekilde uyum sağlamıştı ki dünyanın ani değişimi karşısında hepsi çaresiz kaldı.
– Dişi çitalar yalnız yaşamayı tercih ederken erkek çitalar küçük avlanma grupları oluşturarak beraber yaşayabiliyorlar. Aslan ve sırtlan gibi hayvanların yanında zayıf kalan çitalar için yavrularını diğer yırtıcıların saldırılarında kaybetmek sık görülen bir durum, yavru çitaların yetişkinliğe ulaşma oranı yaklaşık olarak yüzde 5.
– Çitalar kükreyemez.
Yazan: Göktuğ DONK
Kaynak**
Kaynak***
Kaynak****
Bir yanıt bırakın