Devrimci Siyanobakteriler
Varoluşumuzu borçlu olduğumuz siyanobakteriler bundan yaklaşık 3,5 milyar yıl önce oluştu. “Mavi- yeşil alg” olarak da isimlendirilmektedir. Bilinen en eski fosiller Avustralya’nın kıylarında tespit edildi. Bugün Dünya’nın oksijen ile dopdolu olmasının sebebi bu prökaryot yapılı organizmalardır. Yani fotosentez yapan bitkilerin anasıdır. Yeryüzü atmosferindeki oksijenin de en az %50’si siyanobakteriler ve algler tarafından, geri kalanı ise alglerden evrimleşmiş olan kara bitkileri tarafından sağlanmaktadır. Ağaçların yaşamsal değeri kadar siyanobakterilerde bizim için önemlidir.
Stromatolit
Deniz kıyılarında kalsiyum karbonat katmanlarının üzerine ipliksi alglerin yerleşmesiyle oluşmuş süngerimsi yapılardır. Siyanobakteriler bu yapılarda günümüze kadar korunan fosilleşmiş yapıda bulunmuştur. Bakterinin ürettiği mukus bu yapının bir arada kalmasını sağlar. Bahsettiğimiz mukus yapısı günümüzde en büyük dertlerimizden birisi olan müsilaj. Siyanobakteriler fotosentez yaparken yan ürün olarak müsilaj salgılarlar. Bu müsilaj stromatolitlerin bir arada durmasını sağladığı gibi günümüzde deniz ekolojisini tehdit edecek seviyeye gelmiş durumda.
Stromatolitler, milyarlarca yıl öncesinin iklimi, jeolojisi ve coğrafyasına ilişkin verileri elde etmeyi mümkün kılmıştır ve bizlere ilk canlılar hakkında bilgi vermektedir.
2.2 milyar yıl öncesine kadar okyanuslarda yer alan bu bakteriler ürettikleri oksijen okyanus içerisinde kullanılıyordu. Bir süre sonra bu oksijen okyanustan çıkıp atmosfere yayılmaya başladı. Ve Canlılığın karaya çıkışının hazırlıklarından biri gerçekleşmiş oldu. Bir diğer oksijen artışı 600 milyon yıl önce oldu. Ve bundan sonra ökaryot yapılı organizmalar yayılmaya başladı. Tabi oksijen bizim için gerekli de olsa pek çok canlının yok oluşuna sebep oldu. Değişime ayak uyduramayanlar türünü devam ettiremedi.
Yeryüzü oksijen miktarının artması fotosentez işleminde Azot sabitlemesine engel oldu. Azot sabitlemesi için gerekli olan nitrogenaz enzimi oksijen tarafından engelleniyordu. Bunun sonucunda siyanobakteriler kalın duvarlı heterosist yapılarını geliştirdiler. Bu yapıya oksijen giremiyordu ve fotosentez işlemi yapılabiliyordu.
Bugün yaşamımızda payı olan tüm organizmaları sevgi ve saygı ile anıyorum.
Yazan: Anıl MARAL
-TAŞ, B., & TAŞ, E. Mavi-Yeşil Alglerin (Cyanobacteria) Evolusyonu ve Stromatolitler.
-GOULD, JAMES L GOULD CAROL GRANT. Olağandışı yaşamlar. Tübitak yayınları.1999
Bir yanıt bırakın