Dinozorlar ve Richard Owen

Dinozorlar ve Richard Owen

Dinozorlar

Bu yazımızın konusu Dinozorlar.

TDK ya göre; Dinozorlar takımından, boyu 20 metre kadar olabilen, ilk çağlarda yaşamış, günümüze fosilleri kalmış bir sürüngen ya da gelişmelere ayak uyduramamış, çağın gerisinde kalmış veya mevcut durumu korumak isteyen kimse.

İkincisine katılmakla birlikte birincisine biraz daha inceleyelim ve öyle mi olduğunu görelim.

150 milyon yıl dünyaya hükmetmiş ve 65 milyon yıl önce yok olmuş bu canlılar inanılmaz boyutlara ulaşmışlardır.

İnsan türü olarak henüz bizim 2.5 milyon yıllık bir geçişimiz olduğunu düşünürsek çok eski zamanlarda oldukça fazla bir süre dünyada hüküm sürmüşlerdir.

Triassic Dönem

Dinozorlar ilk olarak Triassic dönemde yani bundan 250 milyon yıl önce evrimleşmeye başladılar. Ama hemen öyle devasa olarak düşünmeyin çoğu yalnızca hindi büyüklüğündeydiler. Küçük olmalarına karşın çevreye çok iyi uyum sağladılar ve 50 milyon yıl boyunca evrimleşerek varlıklarını korudular.

Jurassic Dönem

İkinci Dönem olan Jurassic döneme gelindiğinde dinozorlar artık bildiğimiz görkemli hallerini almaya başladılar. 205 ile 142 milyon yıl öncesi olan bu devirde dinozorlar acayip büyüklüklere  ve oldukça fazla sayıda tür çeşitliliğine ulaştılar . Bu çeşitliliğe sebeplerinden biri de Pangea ya da diğer bir diğer değişle süper kıtanın 175 milyon yıl önce ayrılmaya başlamasıdır. Jurassic Parka da isim kaynağı olan bu dönemde sanılanın aksine T-Rex yoktur.

Kretase Dönem

Son olarak da 142 milyon ile 65 milyon yıl öncesi olan Kretase dönemi oldu. İşte bu dönemde dinozorların kralı Tyrannosaurus un dönemidir. Vahşi ve bir o kadarda tekinsiz bu dönem, yaklaşık 10 km çapındaki dev bir meteor çarpması sonucu olan zincirleme reaksiyonlar sonucu son buldu. Bu Meksika’ya çarpan göktaşı ardından volkanik patlamaları da getirdi. Atmosfer duman ve tozla kaplandı ve ilk olarak güneş ışığı alamayan bitkiler ölmeye başladı. Ardından büyük otçullar ve en sonda büyük etçiller öldü. O zamana kadar büyük olmak avantajken bir anda küçük ve az besinle idare edebilmek avantajlı oldu.Buda daha sonra Evrim konulu videomuzda bahsedeceğimiz memeli atalarımız için büyük evrimsel bir fırsat doğurmuştur.

Dinozorların ismi Yunancada korkunç anlamına gelen Dinos ve kertenkele anlamından gelen saurus’dan gelmektedir.

Dinozorların genel kanı aksine sıcakkanlı canlılar olduğu ve sürüngen olmadığı artık biliniyor. Vücutları sürüngenler gibi sade deri ile değil ilkel kıllarla kaplıdır. Filmlerde gösterildiği gibi aptalda değillerdi. Beyin vücut oranları bazılarında baya yüksekti.

Velociraptor

Öreğin Velociraptor 15 kg ağırlığında 1 buçuk metrelik bu canlılar çok hızlı olmalarının dışında organize hareket edip ve tuzak kurabiliyorlardı.

Yumurtlayarak üreyen bu sınıf 25-35 cm yumurtadan 25-35 metreye kadar büyüyebiliyorlar.

Argentinosaurus

Arjantin kertenkelesi anlamına gelen Argentinosaurus şimdiye kadar yaşamış en iri kara hayvanı ve otçul bir dinozordur. 20 metre yükseklikle 35 metre uzunluğu ile 120 tonluk tam anlamıyla bir dev.

Spinosaurus

Spinosaurus ise 15 metre boyunda ve 7 ton ağırlığıyla en büyük yırtıcı olma rekorunu T-Rex ten alıyor.

Quetzalcoatlus

Adını kanatlı Aztek tanrısı Quetzalcoatl’dan alan Quetzalcoatlus 14 metreye ulaşan kanat uzunluğu ile gelmiş geçmiş en büyük uçan canlıdır.

Sarcosuchus

Sarcosuchus ya da diğer ismiyle süper timsah 12 metrelik ve 8 tonluk ağırlığı ile şimdiki torunlarını cüce bırakıyor.

1990 nesli olarak biz Jurassic Park ile büyümüş ve bir gün öyle bir yerin gerçekten olması hayali ile yaşamışızdır. Her ne kadar korkunçta olsa bu tarih öncesi canlılar hep ilgi çekmiştir.

Richard Owen

Richard Owen 20 Temmuz 1804 yılında İngiltere doğdu. 1824 yılında tıp eğitimini Edinburg’da aldı. Anatomiye aşırı merak yüzünde sürekli yasaları çiğniyor ve kadavradan aldığı parçaları incelemek için evine götürüyordu. Tıp ve anatomik örneklerden oluşan çok geniş, fakat düzensiz olan koleksiyonları düzenlemek üzere 1826’da İngiltere Kraliyet Cerrahlık Okulu girdi.

1832 yılında yazdığı Memoir on the Pearly Nautilus adlı eser klasikler arasındandır. Bir yıl sonra ilk çalışmasını yayınladı.

Çalışmasında karşılaştırmalı anatomi koleksiyonunun resimli ve açıklamalı kataloğuna geniş yer verdi.Bu koleksiyon ona ileride yapacağı hem canlı hem de fosil hayvanlara ait araştırmalarında yardımcı olacaktı.

1836 yılında Kraliyet Cerrahlık Okulu’nun Hunter Kürsüsü’nde profesör, 1837 yılında da anatomi ve fizyoloji profesörü oldu. Hekimliği bıraktıktan sonra zamanının tümünü araştırmalara ayırdı.

Fosil kemiklerinin birleştirilip iskelet haline getirme işinde uzmanlaştı.Hemen hemen hiç yanılmayan içgüdüleri ile kısa zamanda üstün nitelikli bir anatomist oldu. Zaman zaman Londra Zooloji Bahçeleri’nde ölen hayvanları da satın alırdı.

1856 yılında British Museum’da doğa bilimleri bölümlerinin yöneticiliğini üstlendi. Özellikle South Kensington’da ki Doğa Tarihi Müzesi’nin geliştirilmesi ile ilgilendi.

Bunlara karşı Owen’ı en meşhur yapan şeyse dinozorlar üzerine yaptığı çalışmalardır.

Dinozorların isim babası oldu her ne kadar korkunç kertenkele desede dinozorlar kertenkele değildir.

Owen hem tip olarak hem de huy olarak insanlara sevimli gelmezdi.Herkes onun soğuk karakterli ve küstah davranışlı olduğunda hemfikirdi. Owen sistemli bir çalışmayla Gideon Mantell’in katkılarını kayıtlardan sildi.Onun yıllar önce adlandırdığı türlere yeni isimler verdi ve keşifleri kendisi üstlendi.

Paleontolojiye ve bilime sayısız katkısı olan bu adam 18 Aralık 1892 yılında, 88 yaşında Londra’da öldü.

Kaynak: “Merak Ettikleriniz #5 / Dinozorlar / Richard Owen” Bölümünden esinlenerek yazılmıştır.

Yazan: Selim ÖZTEMEL

YouTube Kanalımız

Video: