En Hızlı Kanat Çırpma Rekortmeni: Sinek Kuşu
Sinek kulları ortalıkta dolanırlarken, kanatlarını hızla çırpmaları sonucunda insanların ağızları kapalıyken çıkartmaya çalıştıkları sese benzer bir ses çıkartırlar. Bu yüzden İngilizce’de ‘hımlayan kuş’ anlamına gelen hummingbird ismiyle anırlar, Bu minik aerodinamik harikaları, saniyede yaklaşık 70 (dakikada 4 bini aşkın) kanat çırpısıyla, tüm kuş türleri arasında en hızlı kanat çırpma rekorunun sahibidir.
Peki, sinek kuşlarının kanatları kendine özgü o ‘hımlama’ sesini tam olarak nasıl çıkartır? Bilim insanları kısa bir süre önce bu soruya bir yanıt getirmek amacıyla sinek kuşlarını ortalıkta dolanıp uçarlarken daha yakından incelediler. Bu sürecte, sinek kuşlarının devinim sırasındaki görüntü ve ses kayıtlarıyla, kuşların kanat çırpışlar sonucunda ortaya çıkan kuvvet ölçümlerini birleştiren bilim insanları, ilk kez uçan sinek kuşlarının akustik modelinin 3 boyutlu bir örneğini oluşturdular.
Bilim insanları sinek kuşu uçuşlarının tüm unsurlarını açıklığa kavuşturmak amacıyla kanat çırpışların kuvvetini ölçen duyarlı basınç levhalarından, bir düzine yüksek hızlı kameradan, 2176 mikrofon ve her biri aynı gün içinde yakalanıp filme çekilen (ve daha sonra serbest bırakılan) Calypte anna türü alti sinek kuşundan yararlandılar.
Ses Nasıl Görünür Hale Getirilir?
Yakalanan kuşlar Stanford Üniversitesi’nde özel olarak tasarlanan kapalı bir uçuş alanına götürüldüler. Kuşlar bu alanda uçuşup yapay bitkilerin özlerini yudumlarken, “sesin görünür kılınması için” bir dizi mikrofona iliştirilmiş yüksek hızlı kameralarla fime çekildiler. Termal kamera gibi işleyen ve kanat çırpmalarını kare kare gösteren bir ısı haritasının oluşturulması sağlandı.
Çalışmanın ikinci aşamasında sinek kuşlarının kanatlarını yukarıya kaldırıp aşağıya indirdikleri sirada ortaya çıkan aerodinamik kuvvetin gücü ölçüldü. Çalısmayı yürüten Stanford Üniversitesi Mühendislik Bölümü’nden Ben Hightower, yerçekiminin kuşları sürekli yere çektiğine, fakat yerçekimini dengelemek üzere kanat çırpışların ürettiği gücün her çarpmada az biraz farklılık gösterdiğine dikkat çekiyor.
Kuşların büyük bir çoğunluğunda duyulan “vınlama” aşağı yönlü kanat çırpışın sesidir. Buna karşılık, bilim insanları kanatlarını çırparken havada “U” çizen sinek kuşlarının, hem yukarı hem de aşağı doğru kanat çırpışlarının kaldırma gücü ürettiğine tanık oldular. Öyle ki, sinek kuşlarının ‘hımlaması’, kanatların devinim hızındaki eylemleriyle, hava basınç farklıklarının bir ürünü. Havanın tüyler üzerindeki devinimiyle ilgili değişkenlik ve kanadın genel biçimi sese armoni ve ince farklılıkları ekler. Bu da ‘hımlamanın’, sivrisineklerin “vızzzz” sesinden farklı olarak insan kulağına çok daha hoş gelmesini sağlar.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Why do hummingbirds ‘hum’?,Live Science, 29.03.2021
Bir yanıt bırakın