Ernst Mach Kimdir?

Ernst Mach, 1838 doğumlu Avusturyalı bir fizikçi ve felsefecidir. Mach, bilim tarihi ve felsefesi alanının kurucularındandır.

Hayatı

Ernst Mach, Avusturya İmparatorluğu’nun Brno (moder Çek Cumhuriyeti) şehrinde doğdu. Babası Johann Mach öncesinde öğretmenlik, sonrasında çiftçilik yaparak ailesinin geçimini sağlamıştır. Genç Ernst çocukluğunda evde eğitim aldı. 1848 yılında bir okula devam etse de buradan bir yıl sonra ayrılıp tekrar evde eğitim görmeye başladı ve bir yandan da baba mesleği olan çiftçiliği öğreniyordu. 15 yaşına gelince bir okula kaydoldu ve 2 yıl bu okulda eğitim alarak mezun oldu. 1855 yılında Viyana Üniversitesi’ne girerek burada matematik ve doğa bilimleri okudu. Mezuniyet tez konusu “Elektrik Yükleri ve İndüksiyon Üzerine” idi. 1861’de aynı üniversitede akademisyen oldu ve sözleşmeli olarak ders verdi. 1864 yılından Viyana’dan ayrılıp Graz Üniversitesi’ne matematik profesörü olarak gitti. Graz’daki 3 yıllık kariyerinin ardından Prag’da bulunan Karl Ferdinan Üniversitesi’ne geçti ve fizik enstitüsünün müdürü oldu.

Bu üniversitede çeşitli görevlere gelen Mach 1883’de rektörlüğe kadar yükseldi. Özgürlükçü bir rektör olan Mach 1895’e kadar bu üniversitede görev yaptı, Çek-Alman ayrımının kaldırılması için çalışmalar da bulundu.

Mach, 29 yaşında Ludovica Marussig ile evlendi ve çiftin evlilikleri boyunca beş çocuğu oldu. Oğullarından Ludwig de fizikçi olmuş, babasına asistanlık yapmıştır.

Mach 1898 yılında bir felç geçirdi ve sağlık durumu kötüye gitmeye başladı. Hayatının son yıllarını Almanya’nın Münih şehrinde geçirdi ve 1916 yılında vefat etti ve naaşı yakıldı. Ölümünün ardından Albert Einstein kendisi için bir taziye mesajı yayınlayarak Ernst Mach’ın fizik bilimine katkılarını dile getirmiştir.

Bilimsel Çalışmaları

Ernst Mach, kendi adını taşıyan Mach sayısı’nı tanımlamıştır. Mach sayısı, hareket halindeki bir kütlenin hızının bulunduğu ortamdaki ses hızına oranıdır. Yaptığı deneylerle Doppler etkisini doğruladı.

Emeğin Korunması İlkesinin Tarihi ve Kökleri (Die Geschichte und die Wurzel des Satzes von der Erhaltung der Arbeit) adlı eserinde materyalizmden, newton mekaniğinin eksikliklerine kadar çok sayıda konuyu ele almıştır. Mach, pozitivist ve ampirik bir bakış açısından Newton mekaniğini sorgulamıştır. Mach’ın sorgulamaları Einstein gibi dönemin genç fizikçilerini de etkilemiştir.

Ernst Mach adına basılmış bir Avusturya pulu

Felsefe ve Diğer Alanlardaki Çalışmaları

Mach sadece bir fizikçi değildi, aynı zamanda felsefe ile yakından ilgilenmiştir. Immanuel Kant, Spnioza, Spencer gibi ünlü felsefecilerin eselerini okumuş ve üzerine çalışmıştır. Kendisi ampirik eleştirinin önemli temsilcilerindendir. Ernst Mach yaşadığı döneme göre de oldukça liberal görüşlere sahipti, siyaset ile de ilgiliydi ve sosyal demokrasi ideolojisini benimsemişti. Metafizik olgulara karşı olan Mach kuvvetle muhtemel agnostisizm ve ateizme yakındı. Psikolojideki Gestalt (Almanca şekil, form gibi anlamlara gelir) Teorisinin de öncülerindendir.