Ev Kedileri Niye Kükremez?
Kural şu: Ya kükrersiniz ya da mırıl mırıl mırıldarsınız, ama ikisini birden yapamazsınız.
Kediler evin tek hakimi olabilir, ama onları ormanlar kralı aslandan ayıran önemli bir fark var: SES. Büyük kedilerin çoğu (aslanlar, kaplanlar vb), müthiş bir sesle kükrerler. Kükremenin amacı, orada bulunduklarını tüm aleme ilân etmek ve kendi alanlarını korumaktır. Ev kedileri ise pek öyle korkutucu olmayan miyavlamalarla, mırıldamalarla idare ederler.
Peki, ev kedileri niye kükremez?
Aslında bir kükreseler, evde bize her istediklerini yaptıracaklar; zaten yaptırdıklarından bile fazlasını! Bunun nedenini, kedilerin hançere ile boğaz fizyolojisinde aramamız gerekiyor. Mırıldama sesi ile kükreme sesi, farklı yollarla oluşur. Farklı ses oluşumundan dolayı, kedilerde bu iki ses bir arada bulunmaz. Yani bir kedi türü ya kükrer ya da mırıldar, ikisini birden yapamaz!
Mırıldamanın Fizyolojisi
Mırıldama, tamamen kendine özgü bir sestir ve kediler nefeslerini hem içeri çekerken hem de dışarı verirken oluşur. Bu ses çıkarma biçimi ilk önce kedilerde evrimleşmiş ve kedigiller içinde yaygınlaşmıştır. Mırıldayan kediler, pimizin de iyi bildigi gibi ev kedisi, bazı vaşak türleri, oselo, puma ve çıtadır.
Carnegie Doğal Tarih Müzesi’nden (ABD) paleontolog John Wible şöyle diyor: “Kükreme, kediler arasında nadirdir ve belli başlı ‘büyük kedi sülalesi’ içinde evrimleşmiştir. Bu büyük kediler, pantera cinsine mensuptur, yani aslan kaplan, jaguar ve leopar. Buradaki istisna, kar leopardır. Kar leoparı (Panthera uncia) kükreme yeteneğini yitirmiş olabilir.”
İnsanlarda olduğu gibi, kedilerin de çikardığı sesler, hançerelerinden gelir. Her ne kadar kedilerin bu sesleri nasıl çıkardığını tam olarak bilinmese de, mırıldayan kediler ile kükreyen kediler arasındaki fark, tam burada başlar;.
Kükremenin Fizyolojisi
Kükreme boğazda esneyebilen kemikler sayesinde oluşur. Memelilerin hançeresi, boğazda yer alır. Hava, hançerenin içinden geçerken ses oluşur. Hançere içindeki iki önemli organ olan dil kemikleri ve ses telleri kedilerde ses oluşumunu sağlar.
Wible, “Bütün memelilerin boynunda alt çeneye yakın dil kemikleri vardır. Dil kemikleri, kafatası ile ilişkilidir; ya dogrudan doğruya ya da bağ dokuları aracılığılıyla. Yani kükreyen kedi türleri ile mırıldayan kedi türleri arasındaki en önemli farklardan biri, bu dil kemiklerinde gizlidir. Bu kemiklerin kendine özgü bir yapısı bulunur, daha çok uzunlamasına ve esnek bir bağ gibidirler. Esnek gırtlak yapısı sayesinde hayvanlar, daha derin bir ses çıkarabilirler.” diyor
Kükreyen ve mırıldayan kediler arasındaki bir başka fark mırıldama, hançeredeki değişimden kaynaklanıyor. Kükreyen ve mırıldayan kediler arasındaki önemli bir başka fark ise, direk hançereden kaynaklanır. Wible’a göre, kedinin mırıldaması, tamamen bu farka bağlı: “Mırıldama, hançeredeki ses tellerinde yer alan ses kaslarının olağanüstü hızla titremesi sonucu oluşur.”
Kükreyen kedilerin ses tellerinde çok daha uzun, daha esnek, daha etli ve daha yağlı doku katmanları vardir. Bu doku, güçlü ve esnektir; bu sayede büyük kediler, düşük perdede etrafı titreten bir kükreme sesi çıkartabilirler. Fakat aynı doku, büyük kedilerin mırıltı sesi çıkarmasını engeller. Bu yönde yapılan bir çalışma, PLOS One dergisinde 2011 yılında yayınlanmıştı.
Kedilerin mırıldamasının arasında yatan fizyolojik gelişmeler ne olursa olsun, Wible’a göre bunların kedi soyunda mutlak surette bir evrimsel avantaj sağlamış olduğu kesin. Bilim insanları, mırıldama sesinin vahşi doğada ne gibi bir rol oynadığını tam bilemiyorlar. Teorilere göre mırıldanma, iyileştirici ya da sakinleştirici bir mekanizma olabilir. Ya da yavruların miyavlamasını, yırtıcı hayvanlardan gizlemeye yarayabilir.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Why can’t house cats roar?, Live Science ,02.10.2021
Bir yanıt bırakın