Evreni Şekilendire Sabit: İnce Yapı Sabiti
Bazı fizikçiler, fizikte temel sabitlerden birini zamanla değiştiğini savunmakta. Uzak Kuasarlardan gelen ışığı inceleyen bilim insanları “ince yapı sabiti” (fine structure constant) olarak isimlendirilen ve ışığın hızıyla bağlantılı olarak değerin zaman içerisinde değişkenlik gösterdiğinin öne sürüyorlar.
İnce yapı sabiti, elektronun elektrik yükü, ışığın hızı ve kuantum mekaniğinde önemli bir sayısal değer olan Planck sabitinin birleşimidir. Bu değerler, örneğin bir elektronu atom çekirdeğine bağlayan elektromanyetik etkileşimlerin gücünü belirliyor. Işık hızı gibi bu sabit de yaklaşık 1/137 olan değişmez bir değer olarak kabul ediliyor.
Fakat Physical Review Letters dergisinin 27 Ağustos 2001 tarihli sayısında yer alan makalede bir grup uluslararası fizikçiler, bu değerin evrenin gençlik döneminde farklı değer taşıdığını ortaya koydular.
Sav, milyarlarca ışık yılı uzaklıkta 72 kuasarın ışığı üzerinde yapılan incelemeye dayanıyor. Bu kuasarlardan gelen ışık, Dünya’ya ulaşana kadar yolun üzerinde dev gaz ve toz bulutları içerisinden geçiyor. Bulutlar içinde değişik izotoplar halinde bulunan magnezyum, demir, çinko ya da nikel gibi iyonlar ışığın belirli dalgaboylarını soruyor ve tayfı üzerinde inci karanlık çizgiler oluşturuyor. Bu çizgiler, kozmik bir parmak izi gibi bulutların içinde hangi onların olduğunu bizlere söylüyor. Bir atom da ışığı çekirdeği ile elektronları arasındaki elektromanyetik etkileşim ile soğurduğu için, inci yapı sabiti bu karanlık çizgilerin tayf üzerinde yerini biliyor.
Araştırmayı yapan bilim insanları kullanıla bilimsel yöntem ve elde edilen veriler, kuşkuya yer bırakmayacak kadar sağlam olduğunu belirtiyorlar. Bilim insanları söz konusu Kuasardan gelen ışığı analiz ettiklerinde, olması gerekenden farklı uzunluklarda olduğunu görmüşler. Bu çizginin oluşturduğu örüntü, kuasarın ışığın milyarlarca yıl önceden sorulduğunda ince yapılı sabit değerinin bugünkü değerinden %0.001 oranında daha küçük olduğunu gösteriyor. Yani bu sabitin değeri zaman içerisinde artış gösteriyor. Bazı fizikçiler, farkın ölçüm hatalarından kaynaklanabileceğini savunurken, bazı fizikçiler de bulutlardaki iyonların farklı hızlarının neden olabileceği doppler kaymasından şüpheleniyorlar.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın