Evrim Ne Kadar Sürer ve Hızlandı mı?
İnsan yaşamı ölçüsünde zaman inanılmaz bir hızda ilerler. Evrenin yaklaşık 14 milyar yıllık yaşı düşünüldüğünde 100 yıllık bir zaman dilimi inanılmaz derecede küçük kalır. Dünyamız bile 4.5 milyar yaşında. Bu süreyi 24 saate indirgersek, her dakika 3 milyon yıla denk gelir. Bu ölçekte insanlık tarihi geceyarısından 20 milisaniye önce ortaya çıkar.
Genellikle türler arası evrim için çok büyük zamanlar gerekir. Bu küçük küçük değişimlerin (mutasyon) birikmesi ile zaman içersinde büyük farklar meydana gelir. Tabi böyle büyük zamanlar insan algısına zor gelir. Bu yüzden geçmişte de Dünya’nın hatta Evren’in bile çok eski tarihli olduğu düşünülememiştir. Günümüzde dahi bu görüşleri savunanlar var. Fakat bilim bizlere Dünya’nın 4.5 milyar yaşında olduğunu kesin olarak kanıtlamıştır.
Charles Darwin gözlemleri ve düşünceleri ile çağın ilerisinde bir konuma gelmiştir. Darwin, değişimlerin uzun zamanlar alacağını kavramıştı. Minik bir otun dev bir meşe ağacına dönüşmesinin birkaç bin yılda gerçekleşmeyeceğini anlamıştı. Türlerin Kökeni kitabında “Zaman akışında meydana gelen bu yavaş değişimlerin hiçbirini oluşurken göremeyiz” demiştir.
Fakat günümüz bilim insanları uzun süreler hüküm sürmüş olan bu görüşü sarsmaya başladı. British Columbia Üniversitesi’nden biyolog Matthew Pannell; “Son 30 senedeki küçük zamanlı evrimin, daha uzun süreli zaman ölçeğindeki çeşitlilik örüntülerini açıklacak kadar hızlı olgunu gördük” diyor. İdaho Üniversitesi’nden Luke Harmon; “Evrim sürecinde oluşan gizemlerin çoğu, değişimlerin neden meydana gelmesinden dolayı değil, neden meydana gelememesiyle ilgilidir” diyor.
Bu durum yavaşlamanın ikilemi (paradox of statis) olarak isimlendirilir. Milyon yıldan fazla bir zaman dilimine bakıldığında, evrimsel bir değişim meydana gelmişse süreç çok yavaş gelişmiştir. Fakat bilim insanları değişimin kısa süreli hızını ölçmek istediklerinde (yıllar hatta on yıllar içerisindeki) değişim çok hızlıdır. Örneğin; 2011 senesinde memelilerin, kuşların ve sürüngenlerin vücut büyüklükleri ile yapılan çalışmada, bu canlıların bir kaç kuşak içinde belirgin oranda büyüyüp küçüldükleri görüldü. Fakat bu değişimler kalıcı değil. Bu da kalıcı değişimler için milyonlarca kuşak gerektiğini gösterdi. Darwin haklıydı! Doğal seçilim daima görev başındaydı fakat evrim ağır adımlarla ilerliyordu.
Evrim Hızlanıyor mu?
Evrim ivmelenerek hızlanıyor olabilir mi? Günümüzde her zamankinden daha hızlı bir değişim meydana geliyor olabilir mi? Bu görüş, bir kaç kuşak boyunca gözlenen süreçlerin neden hızlı, geçmişin derinliklerine inildiğinde neden daha yavaş ilerlediğini açıklıyor. Bazı bilim insanları, insan etkisi ile evrimin hızlanabileceğini belirtirken, bazı bilim insanları ise dünyadaki toplam biyoçeşitliliğin arması ile evrimin hızlandığını düşünüyor. Fakat iki görüş de mikroevrimin niçin her yerde aynı hızda ilerlediğini açıklamıyor.
Bazı bilim insanları ise, evrimin kısa süreli çevresel sapmalara hızlı tepkiler gösterdiğini düşünüyorlar. Bu sapmalar uzun sürmediği gibi, tetiklediği evrimsel değişimler de kalıcı olmuyor. Derin zamanlarda çevreler duran oluyor ve bu çevrelere uyumlu olan türler, Darwin’in dediği gibi; “oldukları gibi kalmak için değişime uğramak zorunda değiller.”
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın