Fillerin Neden Hortumu Var ?
Yeryüzünün en büyük kara hayvanı olan fillerin değişik bir burnu olduğunu fark etmişsinizdir. İnsan ya da kedi gibi memelilerden farklı olarak fillerin hortumları vardır. Hortum kısaca üst dudak ve burnun birleşmesinden oluşan kemiksiz, uzun bir kas (40.000 kadar kastan oluşur) yapısıdır ve ucunda parmak gibi kavramayı sağlayan çıkıntılar vardır. Peki ama filler evrimsel süreçte neden hortumlara ihtiyaç duydular ve hortumun özellikleriyle işlevleri nelerdir?
Günümüz filleri hortumlarını sudayken şnorkel olarak da kullanabilirler. Dugong (deniz inekleri) ve fil arasındaki akrabalığı da göz önüne alırsak fillerin eskiden sucul canlılar olmuş olabileceği görüşü güçleniyor. İlk fillerin sudayken nefes alabilme ihtiyaçlarını karşılamak için hortum geliştirmiş olabilir, fillerin akciğerleri de suya daldıkları zaman akciğerlerini su basıncından koruyacak biçimde evrimleşmiş.
Madem hortumlar su hayatı için evrimleşti, o halde neden filler kara hayvanları olduğu halde hala hortumları var? Bunun cevabı hortumun karasal ekosistemdeki otçul beslenme sistemine uygun olması olabilir. Filgilleri incelediğimiz zaman Mamut, Gomphotherium ve Eubelodon gibi türlerin de hortuma sahip olduğunu görüyoruz. Memelilerden tapir de hortuma sahip lakin fil ile kıyaslarsak çok kısa bir hortuma sahip olan tapirler bu uzuvlarını filler kadar işlevsel kullanamıyorlar.
Fil hortumlarının en temel işlevleri muhtemelen filgillerin boylarının yetmediği ağaçlardaki yaprakları yiyebilmesi ve yerdeki fıstık gibi nispeten küçük yiyecekleri toplayabilmesiydi. Filler kafalarını çok hareket ettirmeden, eğilmeden ya da iki ayak üstüne kalkmadan yiyeceklere ve suya ulaşabilir, bir fil hortumuyla tek seferde 14 litre su içebilir.
Devasa cüsseli fillerin gün içinde yüksek miktarda ot tüketmesi gerekir, hortumun bir diğer avantajı da fil ağzından yaprakları çiğnerken hortumuyla bir sonraki lokmayı hazırlayarak hiç durmadan yemeğini yiyebilir. Hollanda’daki Wageningen Üniversitesi’nden Fred de Boer ise şöyle açıklıyor; “Temel olarak dudak, dil ve hortum gibi yumuşak vücut parçaları hayatta kalabilmelerinin sırrı. Onlar olmadan yeterli gıdayı temin edemezlerdi.” Fillerin hortumları ayrıca onlara bir tazıdan dört kat daha iyi bir koku alma yeteneği de kazandırır, gözleri keskin olmayan filler için hayati bir özellik.
Fillerin sucul olmadığı ya da suyla alakalı olmayan görüş ise şu şekilde: filgillerin öncülleri hortumsuzdu lakin fildişlerine sahipti. Toprağı kazma ya da savunma anlamında işe yarayan bu dişler bir noktadan sonra fazla uzadığı için gıdayı ağıza götürmek ilk filgiller için zor bir hale geldi. Bu da uzun dişler engel olmadan gıdayı ve suyu ağza götürecek bir organın oluşmasını sağladı; hortum.
Yazan: Göktuğ DONK
Bir yanıt bırakın