Fizik Sınav Sorusu: Barometre (Kısa Hikaye)
1964 yılında Amerika’da bir fizik öğretmeni ile öğrencisi sınav sorusuna verilen cevap hakkında anlaşmazlığa düşmüşler ve tecrübeli öğretmen Casandra’nın hakemliğine başvurmuşlardır.
Soru şöyledir: “Bir binanın yüksekliğini, bir barometrenin yardımı ile nasıl bulursunuz?”
Öğrenci de bu soruya cevaben “Barometreye bir ip bağlar ve bina çatısından aşağı sarkıtırım barometrenin yere değdiği noktada ipi ölçerim.” yazmıştır.
Ve tabi ki öğretmenin beklediği yanıt bu olmasa da binanın yüksekliğinin bu yöntemle ölçülebilirliliği de ortaya koyuştur.
Casandra tartışmayı uzatmamak için öğrenciden hemen o anda bu soruyu başka bir yanıt ile cevaplamasını istemiştir.
Öğrenci bu kez “Ama bir tek yanıt yok ki, pek çok yöntem var.” diye cevap vermiştir.
Casandra “Peki, düşünebildiğin kadar yanıt ver o zaman. Ama mümkünse cevapların en az birinden fizik çalışmış olduğunu anlayalım.” demiştir.
Öğrencinin ilk cevabı: “Barometreyi çatıdan aşağı bırakırsınız ve bir kronometre ile kaç salisede yere çarptığını hesaplayıp x=½at² formülü ile yüksekliği bulursunuz” şeklindedir.
Beklenen cevap bu olmasa da cevap fizik bilgisi içermektedir.
Öğrenci cevaplarını sıralamayı sürdürür: “Güneşli bir günde barometreyi dik tutup gölgesini ölçersiniz ve sonra da binanın gölgesini ölçüp orantıyı barometrenin yüksekliği ile çarparsınız.”
Bu cevap ta doğrudur. Öğrencinin üçüncü cevabı da şu olur: “Merdivenleri çıkarken duvar boyunca barometrenin yüksekliğini defalarca işaretleyerek çıkar ve işaret sayısı ile barometrenin yüksekliğini çarparsınız.”
Dördüncü cevap öğretmenlerin küçük dillerini yutmalarına neden olur çünkü öğrencinin fiziği çok iyi bildiği anlaşılacaktır.
“Küçük bir ipe bağladığınız barometreyi önce yerde sonra da çatıda sallar, ipin uzunluğu ve sallanma periyodları arasındaki farklarla Newton’un g katsayısını hesaplar, iki g katsayısı arasındaki farktan binanın yüksekliğini hesaplayabileceğiniz oranı bulursunuz.”
Söylenecek bir şey kalmamıştır, öğrencinin sınıfı geçtiği açıktır.
Öğrenci yarattığı etki ile gülümseyip eklemiştir,
“Ama bence yapılacak en doğru şey kapıcıya giderek, barometreyi hediye edip karşılığında binanın yüksekliğini söylemesini istemekten ibarettir.”
Hep beraber gülmeye başlarlar. Cassandra hayranlıkla öğrenciye “Peki, öğretmeninin senden beklediği cevabı da biliyor musun?” der.
Öğrenci alaylı bakışlarla cevap verir:
“Evet, çatıda ve yerde hava basıncını ölçerek aradaki farktan hesaplamamız gerektiğini yazmamı bekliyordu.”
Cassandra merakla şu soruyu sorar “Peki madem istenilen cevabı biliyordun, neden yazmadın?”
Öğrenci omuzlarını silkerek “Çünkü dar kafalılıktan bıktım!” der.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın