525 Milyon Yıllık Derin Deniz Solucanının Fosilleşmiş Beyni Muhtemelen Keşfedilen En Eskisi
Çin’de bulunan eski bir solucan, şimdiye kadar bulunan en eski fosilleşmiş beyinlerden birine sahip. Beynin şekli, eklembacaklıların evrimi hakkında yüzyıllardır süren bir tartışmanın çözülmesine de yardımcı olabilir.
Çin’de bulunan 525 milyon yıllık fosilleşmiş bir solucan, muhtemelen şimdiye kadar keşfedilen en eski beyin örneğine sahip. Beynin şaşırtıcı şekli, böcekleri, araknidleri (Örümceğimsiler) ve kabukluları içeren bir grup olan eklembacaklıların evrimi hakkında ipuçları sunuyor ve bir yüzyıldan uzun süredir araştırmacıları şaşırtan bir gizemi çözmeye yardımcı olabilir.
Cardiodictyon catenulum olarak bilinen antik yaratık, 1984 yılında Çin’in Yunnan eyaletindeki bir bölgede toplu olarak Chengjiang faunası olarak bilinen çok sayıda başka fosille birlikte keşfedildi. Solucan benzeri yaratık, Kambriyen döneminde (541 milyon ila 485.4 milyon yıl önce) bol miktarda bulunan, zırhlı kabukları ve kısa bacakları olan, soyu tükenmiş, deniz tabanında yaşayan eklembacaklı atalarından oluşan bir grup olan Lobopodia filumuna aittir.
Arthropod Evolution dergisinde 24 Kasım’da yayınlanan yeni bir çalışmada, bilim insanlarından oluşan başka bir ekip fosilleşmiş örneği yeniden analiz etti ve bunun şaşırtıcı bir sır sakladığını buldu: beyin de dahil olmak üzere korunmuş bir sinir sistemi.
Tucson’daki Arizona Üniversitesi’nde bir nörobiyolog olan çalışmanın baş yazarı Nicholas Strausfeld, “Bildiğimiz kadarıyla, bu şimdiye kadar bildiğimiz en eski fosilleşmiş beyin” dedi
Bilim adamlarının C. catenulum‘un beynini keşfetmesi neredeyse 40 yıl sürdü çünkü araştırmacılar daha önce hayvandaki herhangi bir yumuşak dokunun zamanla kaybolduğuna inanıyorlardı.
Birleşik Krallık’taki King’s College London’da evrimsel bir sinirbilimci olan çalışmanın ortak yazarı Frank Hirth yaptığı açıklamada, “Yakın zamana kadar, ortak anlayış beyinlerin fosilleşmediğiydi” dedi. Fosilin küçük boyutu ve yaşı nedeniyle, eski araştırmacılar “beyin bulma umuduyla ona bakmaya bile cesaret edemezler” diye ekledi.
Ancak yakın zamanlara tarihlenen benzer fosiller üzerinde yapılan son araştırmalar bu önyargıyı değiştirmiştir. Bugüne kadar, 500 milyon yıllık bir penis kurdu akrabasında da ilkel fosilleşmiş beyinler bulundu; yaklaşık 500 milyon yıl öncesinden son derece iyi korunmuş böcek benzeri bir yaratık; 520 milyon yıllık bir “deniz canavarı”; ve yaklaşık 506 milyon yıl öncesine ait düzinelerce üç gözlü deniz canlısı.
Altüst Olan Eklembacaklı Evrimi
Antik beyni bulmak ne kadar şaşırtıcı olsa da, araştırmacılar yaratığın kafatasının şekli ve yapısı karşısında daha çok şaşırdılar. Baş ve beynin her ikisi de bölümlere ayrılmamıştır, yani birden çok parçaya ayrılmamışlardır. Ancak fosilin vücudunun geri kalanı bölümlere ayrılmıştır.
Strausfeld, “Bu anatomi tamamen beklenmedikti” dedi. Yüzyılı aşkın bir süredir araştırmacılar, soyu çoktan tükenmiş eklembacaklıların beyinlerinin ve kafalarının tıpkı modern eklembacaklılarınki gibi bölümlere ayrıldığını düşündüler; Diğer antik eklembacaklı atalarının çoğu fosilinde de parçalı kafalar ve beyinler gösteriliyor, diye ekledi.
Daha da şaşırtıcı olanı, C. catenulum’un segmentlere ayrılmış vücudundan geçen, gangliyonlar olarak bilinen küçük sinir kümelerine sahip olmasıydı. Bu keşfin bir sonucu olarak, araştırmacılar, modern eklembacaklılarda görülen parçalı beyinlerin ve kafaların, muhtemelen önce parçalanmış olan sinir sisteminin geri kalanından ayrı evrimleşmiş olabileceğine inanıyorlar.
Bununla birlikte, çalışmanın yazarları, C. catenulum’un fosilleşmiş beyninin hala modern eklembacaklı beyinleriyle bazı temel özellikleri paylaştığına dikkat çekti, bu da “temel beyin planının” son yarım milyar yılda çok büyük ölçüde değişmediğini gösteriyor, dedi
Araştırmacılar daha sonra, farklı beyinlerin zaman içinde nasıl çeşitlendiği hakkında daha fazlasını ortaya çıkarmak için fosilleşmiş beyni diğer hayvan gruplarının beyinleriyle karşılaştırmak istiyorlar.
Yazan: Bilge KAPLAN
Fossilized brain of 525 million-year-old deep sea worm likely the oldest ever discovered, 01.02.2023, Live Science
Bir yanıt bırakın