Gardner’in Çoklu Zekâ Kuramı

Gardner’in Çoklu Zekâ Kuramı

Zekâ nedir?

Zekâ terimi, çok açık ve anlaşılır gibi görünmesine rağmen, kolayca tanımlanabilir bir vasıf değildir ve özellikle zekânın tanımı için çok fazla teori geliştirilmiştir fakat hiçbiri tam olarak açık ve net olamamıştır. Genel olarak zekâ ve zihinsel yeteneklerin bilişsel yetenekler olduğu ve hem öğrenmeye ve hem de uyum sağlamaya yardım ettiği kabul edilebilir. Pek çok araştırmacı, zekânın, muhakeme etme, planlama sorun çözme, soyut düşünme, karmaşık fikirleri kavrama hızlı öğrenme ve deneyimlerden sonuç çıkarma ile birlikte birçok başka şeyi de içeren genel bir yetenek olduğunu düşünmektedir. Ancak yine de zekânın kesin ve net bir tanımını yapmak zor görünmektedir.

Gardner’in Çoklu Zekâ Kuramı

Genelde bir insanın zekâsını ele alırken daha çok o kişinin akademik başarısını test ederek kanıya varmaya çalışmaktayız özellikle günümüz toplumunda bu çok sık gözlemlenen bir durumdur ama bu doğru bir yaklaşım değildir yani akademik başarı hiçbir zaman zekâ konusunda tek başına kıstas olmamaktadır. Bilim insanlarının yaptığı araştırmalar sonucunda çeşitli zekâ kuramları geliştirilmiştir ve aralarındaki en meşhur olanlarından biri de Howard Gardner tarafından geliştirilen çoklu zekâ kuramıdır. Zekânın birçok ayrı yetenekten oluştuğunu ve her yeteneğin görece birbirinden bağımsız olduğunu söyleyerek 9 farklı zekâ türü tanımlamaktadır:

1- Mantıksal Matematiksel Zekâ: Bu alan mantık, soyutlamalar, nedenleme, numaralar ve eleştirel düşünmeyle ilgilidir. Örneğin bir çocuk zor matematik problemlerini öbür arkadaşlarına göre daha hızlı çözebilmektedir yani matematiksel zekâsı öbürlerine göre daha aktiftir. Bu zekâya sahip yetişkinlere matematik, fizik gibi bilim dallarıyla uğraşan bilim insanları örnek gösterilebilir.

2- Dilsel Zekâ: Bu alan kelimelerle konuşma veya yazma becerisiyle ilgilidir. Sözel yani dilsel zekâsı yüksek kişiler yabancı dilleri kolaylıkla öğrenebilmekte ve aynı zamanda da hikâye anlatma becerileri, kelime hafızalarının yüksek olmasıyla birlikte öğrendikleri şeyler konusunda tartışmaya çok daha meyillidir. Sözel zekâsı yüksek olan kişiler gazetecilik, şairlik ve yazarlık gibi mesleklere yönelmektedir.

3- Doğa Zekâsı: Doğayı tanıma ve anlama, yaşayan canlıları tanıma, doğanın dengesini anlama, canlıları tanıma ve sınıflandırma yeteneğidir. Örneğin doğa zekâsı yüksek olan çocuklar doğayla vakit geçirmeye ve doğada gördükleri canlıları büyüteç veya mikroskopla inceleyip onları daha iyi tanıma konusuna çok daha fazla meyillidirler. Doğa zekâsı daha çok tıp, botanik, veterinerlik, ziraat, avcılık gibi meslek gruplarında görülür.

Albert einstein keman çalarken 193p | Einstein, Keman, Müzik4- Müzikal Zekâ: Bireyin müzikle, müziksel ve ritimsel formlarla kendini ifade edebilme, müzik ritimlerini algılayabilme yetenekleridir. Bu zekâ türü daha fazla baskın olan insanlar çok başarılı müzisyen olabilirler.

5- Uzamsal Zekâ: Bu alan görsel-uzamsal yargılar ve zihnin gözüyle görselleştirme yeteneğiyle baş eder. Örneğin fotoğrafik hafıza yeteneği bu zekâ grubunda görülmektedir. Bu zekâ türüne uygun olan meslekler artist, tasarımcı ve mimarlıktır.

Katie Ledecky is her own biggest competition - SBNation.com6- BedenselKinestetik Zekâ: Bu zeka türünün bedensel olarak gerçekleştirilen hareketlerin tümüyle ve ellerin hareketleri ile ilgili olduğu belirtilmektedir. Örneğin bir kişinin spor hareketlerini çok çabuk kavrayıp o hareketleri rahatlıkla yapabilmesi bedensel zekâsının yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Bu yeteneğe sahip olan insanlar dansçılar, atletler, cerrahlar, el sanatı gibi dallarda aktiflik göstermektedirler.

7- Kişiler Arası (Sosyal) Zekâ: Sosyal zekâya sahip insanlar çevrelerinde bulunan insanların duygularını, ilgilerini, isteklerini ve ihtiyaçlarını anlama, ayırt etme ve karşılamada oldukça başarılıdırlar. Sezgileri güçlüdür. Sosyal zekâsı yüksek olan insanlar çevreye çok daha rahat uyum sağladıkları için yeni bir çevreye kabul edilme ve çevrede sevilen kişi gibi avantajlara sahip olurlar.

8- İçsel (Kişiye Ait) Zekâ: Bireyin kendini tanıması, güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olması bu zekâ türüne ait özelliklerdir. Bu zekâ türüne sahip olan insanlar kendilerini çok iyi tanıyabilmekte, öz farkındalığa sahip olabilmekte ve kendi iç dünyalarıyla çok rahat bir şekilde bağlantı kurabilmektedir.

9- Varoluşsal Zekâ: Bu zekâ çeşidi bazı çoklu zekâ kuramcıları tarafından ruhsal ve dinsel zekâ için önerilmiştir. Gardner ruhsal zekâyı benimsemese de varoluşsal zekanın faydalı olabileceğini görmüştür. Varoluşsal zeka, sonsuz ve sonsuz küçüklükte duyusal verilerin ötesindeki soruların veya olguların üzerinde düşünme yeteneğidir. Kuantum fizikçilerinin, din insanlarının, evrenbilimcilerinin ve filozofların varoluşsal zekaları yüksektir.

Çoklu Zekâ Kuramı’na göre insanlar, günlük deneyimleri çerçevesinde bir ya da birkaç zekâ türünde daha iyi olabilirler. Aynı zamanda da Gardner, insan zekâsının tek doğru cevap anlayışına dayalı kâğıt kalem testleriyle ölçülemeyeceğini( IQ testleri gibi), bunun yerine, kişinin günlük hayattan çeşitli durumlar içinde değerlendirilmesi gerektiğini savunmuştur. Umarız biz de insanları akademik başarıya göre değerlendirmekten vazgeçip çeşitli zekâ türüne sahip olan insanları toplumumuza kazandırabiliriz.

Yazan: Yasmina YEGE

Kaynak*

YouTube Kanalımız

Çılgın Fizikçiler (SEO Manager) hakkında 663 makale
Çılgın Fizikçiler ve Bilim İnsanları ekibi ve dışarıdan destek veren gönüllülerin yazıları.

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*