Gelişimsel Yakınlık Nedir?
Evrimin rastgele gerçekleşen süreçlerden meydana geliyor. Bu süreçler, DNA diziliminde gerçekleşen mutasyonlar sonucunda genetik farklılaşmayı içeriyor. Fakat evrim aşamaları incelendiğinde, kimi sonuçların oluşma olasılığı diğer sonuçlara göre yüksek olduğu görülüyor. Bu rastgele oluşan süreçler bazen bir örüntü oluşturabiliyor. Bu olayla ilgili İsveç Lund Üniversitesi evrimsel biyologu Tobias Uler şöyle diyor:
“Kimi çözümler en iyi olduğu için değil, canlının gelişi sisteminin belli değişimlerden kurtulma eğiliminde olduğu için peşi sıra tekrarlandığını görüyoruz.”
Gelişimsel yakınlık ismiyle bilinen bu durma en iyi evcil hayvanlarda tanık olunuyor. Evcil hayvanlar, yabani atalarına kıyasla birçoğunda kıvrık kuyruk, sarkık kulak, daha kısa burun ve tüylerde farklı renkler görülüyor. Oysa bu canlıların yetiştirilmesinde nedenler yani süt ve et üretimi arasında somut bir bağ yok.
Evcileştirme sendromu adı verilen bu gizemli durum, bilim insanlarının gelişmekte olan bir embriyo içerisinde kök hücrenin incelenmesi sonucu çözüldü. Bu “sinir ucu hücreleri” yüz, kulak yapısı ve tüy rengi gibi özelikleri etkiliyor. Ayrıca bu hücreler “savaş ya da kaç” gibi evcileştirmede önemli bir yer tutan böbrek üstü bezlerini de oluşturuyor. Evcileştirilen hayvan sayısı artıkça burunlar kısalıyor, kuyruklar daha kıvrık hale geliyor.
Bir takım özellikler daha kolay evrimleşebiliyorsa, doğada benzer örüntüler olması beklenen bir durum haline gelir.
Farklı coğrafyalarda evrimleşen benzer canlıların oluşmasında da evrimsel yakınlık olabilir.
Bu duruma en iyi örnek Afrikada yer alan Tanganyika Gölü ve Malawi Gölü’nde yaşayan ciklet balıkları olabilir. Göl bulunan türlere daha yakından ilişkili olsa dahi beden biçim çeşitliliği açısından diğer göldeki türlere çarpıcı bir benzerlik gösteriyor. Bu beden biçimleri doğal seçilimin bir sonucu meydana gelmiş olması gerekiyor.
Gelişimsel yakınlığın, evrimi yönlendirmesinin yanında, yararlı olan ve bu nedenle yaşamda kalma olasılığını artıran özellikleri desteklediği görülüyor. Bu durumda Charles Darwin’in Galapagos ispinozlarından Avusturalya keseli hayvanlarına kadar tüm canlı türlerinin arasında bezer evrimsel patlamalar yaşandığını açıklıyor.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın