Gelişmiş Bitkiler Sanılandan Daha Önce Yaygınlaşmış
Damarlı bitkiler 444 milyon yıl kadar önce yayılmış olduğu ortaya çıktı.
İlk kara parçalarının bitkilerle kapanması dünya tarihinde önemli bir dönüm noktasıydı. Çünkü bu gelişme jeokimyasal dolaşımları değiştirerek, atmosfere ek bir oksijen takviyesi sağlamış ve yepyeni yaşam alanları ve beslenme zincirleri oluşturmuştu. Genetik karşılaştırmalar, ilk yosun benzeri bitkilerin yaklaşık olarak 515 milyon yıl önce karada bulunduğunu göstermişti. Fakat damarlı bitkilerin ne zaman geliştiği tartışmalıydı. Çünkü DNA tarihlendirmelerine göre ilk gelişmiş kara bitkileri, 470 milyon yıl önce oluşmuş olabilirdi. Fakat damarlı bitkilere ait en eski fosiller sadece 420 milyon yıllıktı. Bu yüzden ilk damarlı bitkilerin Devoniyen devrinde ortaya çıktığı kabul ediliyordu.
Fakat Güney Çin’den elde edilen yeni veriler bu bilgiyle örtüşmüyor. Çin Bilimler Akademisi’nden Wei Yuan ekibiyle birlikte, gelişmiş kara bitkileriyle ilgili dolaylı kanıtlar aradı. Anorganik ve organik jeokimyasal göstergeler gibi dolaylı parmak izlerini tortullarda bulmak mümkündür. Bu göstergelerden biri civa izotoplarıdır ve bunların orani havaya mi ait oldukları yoksa kara bitkilerine mi veyahut da suya veya topraga mi ait olduklarını gösterir. Bitkiler fotosentez sırasında havadaki cıvayı alarak dokularına yerleştirir. Bu şekilde bu bitkiler örneğin yosunlar veya jeolojik kaynaklara kıyasla daha az civa 199 ve civa 200 içerirler. Kara bitkileri öldüğünde civa toprağa ve tortulla da denize ulaşır. Karasal bitki biyokütlesinden gelen civa orani bu nedenle, deniz tortulları için tipik olan civa izotop izlerini aşabilir.
Araştırma çerçevesinde Güney Çin’de 550 – 250 milyon yıl önce deniz tortulularında biriken civa izotopları incelendi. Sonuçlara göre erken Kambriyen’den yaklaşık 460 milyon yıl önce Orta Ordovisiyen’e kadar çökeltiler, beklendiği gibi hala deniz ortamlarına özgü izotop izlerini gösteriyor. Çünkü o zamanlar yasam ilk önce okyanuslardaydı. İlk yosunlar karada gelişmiş olsa da yavaş büyümeleri nedeniyle izotop deger-lerinde belirgin izler bırakmamışlardı. Fakat 450 milyon yıl önce bu tablo değişiyor: Geç Ordovisyen’den Silüriyen’e kadar olan dönem, önemli ölçüde negatif bir civa izotop imzası taşıyor.
Bilim insanları bu imzayı hızlı bir kolonizasyon ve ardından kara bitkilerinin yayılması olarak görüyorlar. Bilim insanları: “Damarlı bitkiler daha hızlı büyüdükleri, daha fazla biyokütle ürettikleri ve daha hızlı öldükleri için, karasal rezervuarlara daha fazla atmosferik civa taşıyorlar. Bu açidan bakıldığında 444 milyon yıl önce karada damarla bitkiler çok yaygın olmalılar,” diyor. Eğer sonuçlar kanıtlanırsa, damarlı bitkilerin, fosil buluntulardan ortaya çıkan tarihten 14 ila 25 milyon yıl daha önce karada yayılmış oldukları kabul edilebilir.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Mercury isotopes show vascular plants had colonized land extensively by the early Silurian, Science Advances, 28.04. 2023.
Bir yanıt bırakın