Gezegenler ve Yapıları 2
Yazımızın ilk bölümünü okumak için tıklayın.
5. Jüpiter
Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni olan Jüpiter Dünya’dan 591 milyon km, Güneş’ten ise ortalama olarak 778,3 milyon km uzaktadır. Jüpiter ortalama 1,33 g/cm3 yoğunluğa sahiptir. Kütlesi ise 2,02×1027 kg’dir.
Jüpiter’den atılan cismin gezegenin çekiminden kurtulabilmesi için gerekli minimum hız 59,5 km/s’dir. Yerde 50 kg ağırlığa sahip bir cisim burada 133 kg ağırlıkta olur.
Atmosferi renkli toz, hidrojen, helyum, metan, su ve amonyaktan oluşur. Atmosferi renkli toz, hidrojen, helyum, metan, su ve amonyaktan oluşur. Dev gaz gezegen Jüpiter de diferansiyel dönme vardır. Katı bir cisim gibi her noktasında aynı hızla dönmez. Yüzeyindeki kırmızı leke, Dünya’dan daha büyük boyutta bir bölgede etkin olan güçlü fırtınalardan kaynaklanmaktadır.
Jüpiter’in şu anda bilinen 4 tanesi büyük (Io, Europa, Ganymede, Callisto) toplam 60’tan fazla uydusu vardır. Bu 4 büyük uyduya Galileo uyduları da denir. Çünkü bunlar 1610 yılında Galileo tarafından keşfedilmiştir. Jüpiter’in kavuşum dönemi yaklaşık 13 aydır. Bunun 5 ayında sabahları, 5 ayında akşamları gözlenebilir. Kalan 3 ayda Güneşin diğer tarafında kalır ve gözlenemez. Gökyüzünde Ay ve Venüs’ten sonra en parlak gök cismidir. Galileo uydularının Jüpiter etrafında dolanma dönemleri 2-17 gün arasında değiştiği için her gece farklı konumlarda gözlenirler.
6. Satürn
Satürn’ün yarıçapı 60398 km’dir. Dünya’ya en yakın olduğu zaman uzaklığı 591 milyon km, Güneş’e ortalama uzaklığı 778,3 milyon km’dir. Ortalama yoğunluğu 0,69 g/cm3, kütlesi 6,34×1026 kg’dir.
Satürn üzerinden atılan bir cisim gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 35,4 km/saat hıza sahip olmalıdır. Dünya’daki ağırlığı 50 kg olan cisim burada 54 kg gelir.
Satürn’ün Hidrojen ve Helyum’dan oluşan bir atmosferi vardır. Yüzey sıcaklığı -178ºC’dir.
Satürn’ün şu anda bilinen 30’dan fazla uydusu vardır, en iyi bilinenleri Rhea, Dione, Titan ve Mimas’tır.Kavuşum dönemi yaklaşık 12,5 aydır. Bu yüzden yılın büyük bölümünde gökyüzündedir. Yörüngesinde çok yavaş ilerlediği için bir takımyıldızında 2 yıldan fazla kalır. Orta boy teleskoplar ancak Titan ve Rhea’yı gözleyebilir.
7. Uranüs
Uranüs’ün yarıçapı 25400 km’dır. Ortalama olarak Dünya’ya en yakın olduğunda 2,6 milyon km, Güneş’e 2,87 milyar km uzaklıktadır. Ortalama yoğunluğu 1,27 g/cm3, kütlesi 8,72×1025 kg’dır.
Uranüs üzerinden atılan bir cisim gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 22,5 km/saat hıza sahip olmalıdır.
Atmosferi Hidrojen, Helyum ve Metan’dan oluşur. -214ºC’lik yüzey sıcak lığına sahiptir. Sıcaklık dağılımı neredeyse homojen yapıdadır.
Uranüs’ün şu anda bilinen 27 tane uydusu vardır. En büyükleri Ariel ve Miranda’dır.
Uranüs asla 6. kadirden daha parlak olamaz. Dolayısıyla çıplak gözle görülmesi çok zordur. Küçük teleskoplarla yeşil bir yuvarlak olarak görülür, ayrıntı seçilmez. Güneş etrafında dolanımını 84 yılda tamamladığı için uzun süre aynı takımyıldızında gözlenir.
8. Neptün
Neptün 24300 km yarıçapa sahiptir. Güneş’e 4497 milyon km, Dünya’ya ise en yakın olduğunda 4288 milyon km uzaktadır. 1,64 g/cm3 ortalama yoğunluğa ve 9,85×1025 kg kütleye sahiptir. Neptün üzerinden atılan bir cisim gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 24,1 km/saat hıza sahip olmalıdır.
Yüzey sıcaklığı -214ºC olan Neptün’ün atmosferi Hidrojen, Helyum, Metan ve Amonyak’tan oluşur.
Neptün’ün şu anda bilinen 13 uydusu vardır. En önemlileri Triton, Thalassa, Despina, Galatea, Nereid’dir. Yaklaşık 8 kadir olan parlaklığı nedeniyle çıplak gözle görülemez. Teleskopta yeşilimsi bir nokta olarak görünür.
9. Plüton (Bonus)
Plüton 2006 yılında güneş sisteminden çıkarılması sonucunda gezegen olarak sınıflandırmıyoruz. Bir gök cisminin gezegen olabilmesi için ;
- Güneş’in etrafında dolanan bir yörüngeye sahip,
- Kendi kütle çekimi nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan,
- Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlemiş yani Güneş etrafındaki dolanımını tamamlamış olması gerekir.
Plüton Güneş etrafında dolanıyordu, uydu değildi, küresel yapısını sağlayacak kütlesi de vardı ve dolayısıyla hidrostatik dengedeydi. Ama kütlesi yörüngesini temizleyecek kadar büyük değildi. Zira yörüngesi Neptün’ün yörüngesi ile kesişiyordu.
1930’dan beri gezegen olarak kabul edilen Plüton’un bu konumu zaten her zaman şaibeliydi. Kuiper Kuşağı objesi olan ve bu kuşakta onunla benzer özellikler gösteren birçok gök cismi varken neden gezegen sayıldığı hep tartışılan Plüton, bu yeni tanımla gezegenliğe veda etti. Artık Plüton Cüce Gezegen olarak adlandırılan yeni bir sınıfta yer alıyor. Güneş sistemi artık 8 gezegenden oluşuyor.
Plüton’un Yapısı
Yarıçapı ortalama 1500 km olan Plüton, Güneş’e 5900 milyon km, Dünya’ya en yakın olduğunda 4272 milyon km uzaktadır. Ortalama yoğunluğu 1,41g/cm3, kütlesi 2,47×1022 kg’dir.
Plüton üzerinden atılan bir cisim bu cüce gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 1,1 km/saat hıza sahip olmalıdır.
Yazar: Makbule Bolat
Bir yanıt bırakın