Gezegenler ve Yapıları
Günümüzde güneş sistemimiz 8 gezegen tarafından oluşuyor. Güneşe yakınlık bakımından sıralandığında gezegenler sırasıyla; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Uranüs ve Satürn’dür.
Güneş Sistemi’ndeki gezegenler, yapıları bakımından “karasal” ve “gaz yapılı” olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Karasal gezegenler;
– Merkür
– Venüs
– Dünya
– Mars
Gaz yapılı gezegenler;
– Jüpiter
– Satürn
– Uranüs
– Neptün
Şeklinde sıralanır. Sırasıyla gezegenlerin yapılarını inceleyelim.
1. Merkür
Güneş’e en yakın gezegendir, Güneşe olan uzaklığı yaklaşık olarak57,9 milyon kilometredir. Ekvator düzlemi ile dolanma düzlemi arasında 7º eğim vardır. Merkür Güneş etrafında 88 gün, kendi ekseni etrafında 58,6 günde döner. Dünya’ya en yakın olduğunda aralarındaki mesafe yaklaşık olarak 92 milyon kilometredir. Yarıçapı 2439 km, kütlesi 3,3×1023 kg (Dünya’nın kütlesinin 0,055 katı), yoğunluğu Dünya’da deniz seviyesindeki suyun 5,44 katı, yüzey çekim ivmesi 3,7 m/s2dir.
Merkür uydusu olmayan iki gezegenden biridir. Dünya’da 50 kg ağırlığı olan bir cisim burada 19 kg ağırlığa sahiptir. Merkür’den fırlatılan bir roketin, gezegenin çekim etkisinden kurtulabilmesi için hızı 4,3 km/saat olmalıdır. Yüzeyi silikat tozları ile kaplanmıştır. Sahip olduğu çok ince atmosfer tabakası Helyum ve Hidrojen içerir. Güneş’e bakan yüzeyinin değişmesiyle çok ısınır veya çok soğur. Güneş’e bakan tarafı 510ºC, ters tarafı ise –210ºC sıcaklığa erişir.
2. VENÜS
Venüs uydusu olmayan diğer gezegendir. Güneş’e uzaklığı bakımından ikinci sıradadır, Güneşe olan uzaklığı yaklaşık olarak 108,2 milyon kilometredir. Dünya’ya en yakın olduğu zaman yaklaşık olarak 42 milyon kilometre uzaklıktadır. Yarıçapı yaklaşık 6052 km değerinde, kütlesi yaklaşık 4,87×1024 kg ağırlığındadır. (Dünya’nın kütlesinin 0,815 katı), yoğunluğu Dünya’da deniz seviyesindeki suyun 5,25 katıdır.
Ekvator düzlemi ile dolanma düzlemi arasında 3,4º eğim vardır.
Kendi ekseni etrafında dönmesini yaklaşık olarak 243,16 günde, Güneş etrafında dolanmasını ise 224,7 günde tamamlar.
Venüs’ü çevreleyen kalın bulutlar sera etkisi yapar. Yüzey sıcaklığı 13ºC ile 202ºC arasında değişir.
Dünya’da 50 kg ağırlığa sahip bir cisim burada 46 kg ağırlığa sahiptir.
Venüs’ten atılan roket, gezegenin çekim etkisinden kurtulabilmek için 10,3 km/saat hıza sahip olmalıdır.
Atmosferi Karbon Dioksit (%95), Azot ve Sülfürik Asit içerir.
Venüs, Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzünün en parlak cismidir. Bizim yarım küremizde en iyi sonbahar sonlarında gözlenebilmektedir. Çok parlak görünmesinin nedeni yansıtmasının %80 civarında olmasıdır. Bu yüzden sabahyıldızı veya akşam yıldızı olarak da adlandırılır.
3. DÜNYA
Karasal bir gezegen olan Dünya, Güneş Sistemi’nde, üzerinde yaşam olan tek gezegendir.
Dünya’nın atmosferi %78 Azot, %21 Oksijen içerir. Kalan tüm elementlerin atmosferdeki miktarı sadece %1’dir.
Dünya’nın ortalama yoğunluğu, deniz seviyesindeki suyun yoğunluğunun 5,52 katıdır
Dünyamız Demir-Nikel karışımı bir çekirdeğe sahiptir. Bu Dünya’nın dönmesiyle mıknatıslanmaya neden olur ve Dünya’nın manyetik alanını oluşturur. Bu manyetik alan Dünya etrafında Van-Allen kuşakları olarak bilinen kalkanlar oluşturur. Bu kalkanlar yüksek enerjili yüklü parçacıkların Yer atmosferine kadar ulaşmasına engel olur.
Dünya, yaklaşık olarak Güneş etrafında bir tam dolanımını 365,25 gün, kendi ekseni etrafında dönmesini 23saat 56dakika sürede tamamlar. Dünya’nın ekvator düzlemi, Güneş etrafında dolanma düzlemine göre 23,5º lik bir eğime sahiptir. Mevsimlerin oluşmasında bu eğim etkindir.
Dünya’nın Güneş’e ortalama uzaklığı 150 milyon kilometredir. Dünya’dan atılan bir uydunun çekim etkisinden kurtulabilmesi için sahip olması gereken kaçma hızı 11,2 km/saat olmalıdır. Dünya kutuplar doğrultusunda 6356 km, ekvatorunda 6378 km yarıçapa sahiptir. Kütlesi yaklaşık 6×1024 kg’ dır Dünya üzerinde belli bir yükseklikten serbest düşen cisim 9,84 m/s2 lik ivmeyle hareket eder.
4. MARS
Mars Güneş’ten 227 milyon kilometre, Dünya’ya en yakın geçişlerinde 55 ila 72 milyon kilometre uzaktadır. 3398 km yarıçapa sahiptir. Ortalama yoğunluğu 3,93 g/cm3 olan Mars’ın 6,46×1023 kg kütlesi vardır. Yer’de 50 kg ağırlığa sahip bir cisim, burada 19 kg ağırlıkta olur. Mars’tan atılan bir roketin gezegenin çekim kuvvetinden kaçabilmesi için sahip olması gereken minimum hız 5,1 km/saat olmalıdır.
Mars’ın %95 oranında Karbon Dioksit’ten oluşan bir atmosferi vardır. Mars’ın yüzey sıcaklığı yaklaşık -187ºC’dir.
Mars’ın Phobos ve Deimos isimli iki uydusu vardır.
Çıplak gözle bakıldığında Mars kırmızımsı bir renkte görünür.
Mars Dünya’ya en yakın olduğunda en uzak olduğu zaman sahip olduğu parlaklığın 50 katı bir parlaklığa sahiptir.
Devamı yarın gelecek…
Yazar: Makbule Bolat
Bir yanıt bırakın