Hayal Gördüğünüzü Düşünmenize Sebep Olacak Optik Olaylar
Bu yazımda belki de daha önce karşılaşmış olduğunuz, fakat teknik olarak ne olduğuna pek de anlam veremediğiniz birkaç optik olaydan bahsedeceğim. Daha önceki yazılarımdan birinde anlatmış olduğum ‘Serap Olayı’ da bu optik olaylardan birisidir. Optik olaylar, genellikle ışığın bulunduğu ya da içinden geçtiği ortamda kırılması veya yansıması ile gerçekleşen olaylardır. Bu olaylardan birkaçını inceleyelim.
Işık Sütunları
Görenleri bir ışık şovu izliyormuşçasına hayrete düşüren ışık sütunları, kaynağı yerden gelen ve doğrudan gökyüzüne uzanan ışıklardır. Yapay bir kaynakla direkt gökyüzüne ışık tutuluyormuş gibi görünen bu optik olay, genellikle soğuk ortamlarda gözlenmektedir.
Işık sütunlarını gözlenebilmesi için buz kristallerine ihtiyaç vardır. Buz kristalleri; sakin ve rüzgarsız ortamlarda, yaklaşık -23 ila -30 santigrat derece arasında, bazen daha soğuk sıcaklıklarda oluşurlar. Plaka şeklindeki buz kristalleri yere yakın konumlarda, havada asılı bulunurlar. Buz kristalleri oluştuktan sonra, genellikle yapay ışık kaynaklarından (sokak lambaları veya çevre yapılardan gelen ışıklar) çıkan ışıkların buz kristalleri tarafından kırılması ve ışıkların aşağı doğru yansıması sonucunda ışık sütunları denilen optik fenomen oluşur. Bu ışıklar genellikle kaynağın renginde olurlar ve ışık demeti şeklinde gözlemlenirler.
Sonuç olarak ışık sütunları için; ‘milyonlarca buz kristalinden yansıyan ışık demetleridir’ diyebiliriz.
Halo (Hale)
Buz kristallerinden oluşan ince bulutların arasından Güneş ya da Ay’ın parlamasıyla oluşan optik fenomene halo ya da Türkçe adı ile hale denir. Güneş’in veya Ay’ın etrafını saran ve genellikle bir halka şeklinde gözlenen halo; yay, sütun ya da parlak noktalar şeklinde de gözlenebilir.
Halo optik fenomeni temelde, buz kristallerinin ışığı kırması veya yansıtması ile oluşur. Halo için, kristallerden geçen ışığın kırılmasıyla, ya da ışığın kristallerin yüzlerinden yansımasıyla, hatta hem kırılma hem de yansıma ile oluşuyor demek mümkündür. Güneş ışınlarının kırılması ile oluşan halolar renkli olabilirken, yansıma ile oluşan halolar beyazdır. Ay ışınları ile oluşan halolar da genellikle beyazdır.
Hazır halo optik fenomeninden bahsediyorken, Beyoncé’yi anmamak olmaz. Keyifli bir 3 dakika geçirmek için linke tıklayabilirsiniz 😊
Işık Halkası (Glory)
Işık halkası optik fenomeni halka şeklindeki bir gökkuşağı gibi gözükmektedir. Bu optik olayın nasıl oluştuğuna gelecek olursak; eşit boyuttaki su damlacıklarından oluşan bir bulut tarafından geri saçılan ışık sonucu oluşur. Bulut tarafından geri saçılan ışık; yansıma ve kırılma sonucunda oluşur. Bu optik olay Güneş’ten gelen ışınların tersi yönünde görülmektedir.
Her ne kadar halka şeklindeki bir gökkuşağına benzese de, ışık halkası bir gökkuşağından boyut olarak çok daha küçüktür. Işık halkasının büyüklüğü, bahsettiğimiz su damlacıklarının büyüklüğüne bağlıdır. Glory ya da ışık halkası, genellikle uçaktayken, ışık halkasının uçağın gölgesini çevrelemesi şeklinde görülmektedir.
Parlayan Bulutlar
Bu yazıdaki son optik olay olan parlayan bulutlar, ya da gökkuşağı bulutları olağanüstü güzellikte bir manzara oluşturmaktadır. Bu bulutlar, ışığın su damlacıkları veya buz kristalleri aracılığı ile kırınıma uğraması sonucunda oluşurlar. Bulutların küçük su damlacıkları veya benzer büyüklükteki buz kristallerinden oluşması sonucunda çeşitli renkler oluşur.
Bu optik olguda söz konusu bulutlar çok ince olmalıdır; bu sayede ışınların çoğu tek bir damlacıkla karşılaşır. Böylece parlaklık veya renkler bulut kenarlarında ya da saydam sayılacak kadar ince bulutlarda gözlenir. Eğer buluttaki su damlacıkları ya da buz kristallerinin boyutları benzerse, parlaklık ya da renklilik, Güneş veya Ay etrafını çevreleyen, bir ya da daha fazla renkli halkadan oluşan dairesel bir disk şeklini alır.
Yazan: Elif IŞIK
Kaynak**
Kaynak***
Kaynak****
Kaynak*****
Bir yanıt bırakın