Heisenberg Belirsizlik İlkesi Nedir?

Heisenberg Belirsizlik İlkesi

Einstein kuantum teorisi hakkında: “Bu, bizim neyi gözlemleyeceğimize kendi veren bir teori!” demiştir. Alman fizikçi Karl Warner Heisenberg, 1929 yılında, Kopenhag’daki Niels Bohr Enstitüsü’nün arka bahçesinde bu sözü düşünerek geçe geç saatlerde düşünüyordu. Uzun düşünceler sonunda “Atomun çok küçük ölçeklerinde, kesin olarak bilinebilecek doğal sınırları olmalıdır.” fikri ortaya çıktı. Bu muazzam fikirden sonra artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktı.

Heisenberg’in kendi ismini verdiği bu teori, fiziğe bakış açısını değiştirdi. 

20. yüzyılda ortaya çıkan kuantum fiziği, klasik fiziğin kavramlarını sarstı ve fiziğe yeni bir boyut kattı. Heisenberg Belirsizlik İlkesi, bir parçacığın momentumunu ve konumunu aynı anda tam doğrulukla ölçülemeyeceğini söyler. Yani momentumunu ne kadar kesin ölçersek konumu o kadar belirsizleşir ya da konumunu ne kadar kesin ölçersek momentumu o kadar belirsizleşir. Kuantum dünyasında her şey olasılığa ve belirsizliğe bağlıdır. Atomun elektronunun bile belli bir olasılıkla bir orbitalde bulunabilir. Belli bir spinini öneden öngörülemez ancak bunun olasılığı belirtilebilir. 

Heisenberg Belirsizlik İlkesi atomaltı parçacıklarda geçerliyken, makro evrende görmüyoruz. Bu yüzden taneciklerin bu tuhaf davranışları algımıza ters düşüyor. Fakat bu sorun bizim ölçme yetimizin yetersizliğinden ya da teknoloji geriliğinden dolayı değildir. Bu adeta evrenin “sen bakarken soyunamıyorum” deme şeklidir.

Heisenberg bu durum için “doğa da belirsizlikler vardır ve belirsizlikler doğanın bir parçasıdır.” demiştir. Ve tüm deneyler de bunu kanıtlamıştır. 

Atom etrafında parçacık gibi dönen elektronu düşünün. Elektronun yeri az-çok bilinebilir ama buna aynı zamanda hızı ve dolayısıyla momentumu bilinemez çünkü elektron aynı zamanda bir dalgadır. Bu da bize bazı nicelik çiftlerininde, niceliklerden birimin doğru ölçülebilmesinin, diğer niceliğin olası olması ile sınırlı olduğunu gösterir. Momentum ile konum, enerji ile zaman farkı açılardan spin çiftleridir ve her ikisi içinde bu belirsizlik fenomeni geçerlidir.

Yazan: Selim ÖZTEMEL

Kaynak*

Kaynak**

Kaynak***

YouTube Kanalımız

Selim Öztemel (Platin Yazar) hakkında 1392 makale
Çılgın Fizikçiler ve Bilim İnsanları kurucusu, yazarı, YouTube kanalı editörü.

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*