Profesör Doktor Fikret Kortel Kimdir?
Profesör Dr. Fikret Kortel Türkiye’de teorik fiziğin başlamasına öncülük etmiş, bu alanın temellerini atmıştır. Ülkemizde teorik fizik derslerinin verilmesi için 1956 yılında İstanbul Üniversitesi bünyesinde ‘Teorik Fizik Kürsüsü’ nün kurulmasında rol almıştır. Bu kürsünün başkanı olarak İstanbul Üniversitesi’nde Fen Fakültesi bünyesinde uzun bir dönem çalışmış ve birçok nitelikli öğrenci, fizikçi yetiştirmiştir.
Fikret Kortel’in Eğitim Hayatı
İstanbul’da 1916 senesinde dünyaya gelmiş olan Fikret Kortel, ortaokul öğrenimini Robert Koleji’nde tamamlamıştır. Ortaokulu bitirdikten sonra, 1933 senesinde lise eğitimi için ailesinin istek ve destekleri ile Almanya’ya gitmiş ve üç sene sonra 1936 yılında lise eğitimini tamamlamıştır. Liseyi başarı ile tamamladıktan sonra lisans eğitimine yine Almanya’da başlamıştır. Berlin Üniversitesi ve Technische Hochschule okullarında iki yıl gibi bir süre hem fizik hem matematik eğitimi almış, ancak o dönemde 2. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi sebebi ile Almanya’da daha fazla kalamamıştır.
Almanya’dan döndüğü dönemde savaş süresince Türkiye’de askerlik yapan Prof. Dr. Fikret Kortel, savaş ile birlikte askerliğini de sonlandırmış ve eğitimine devam etmiştir. Almanya’da başladığı lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde 1947 senesinde tamamlamıştır. Lisans eğitimini tamamlaması ile Fizik – Matematik diplomasını almıştır. Bir yıl sonra 1948 senesinde yine aynı üniversite bünyesinde asistanlık yapmaya ve yine aynı dönemde doktora için çalışmalara başlamıştır.
Kortel’in Teorik Fizik Çalışmaya Başlaması
O dönemlerde Nazilerin hüküm sürdüğü Almanya’da fizik genellikle Yahudiler tarafından yapıldığı için önem görmüyordu. Einstein gibi Yahudilerin kuantum fiziği ile ilgilenmesinden dolayı kuantum fiziği ‘Yahudi Fiziği’ adı ile anılmakta ve bu konular üniversitelerde değil, enstitülerde çalışılabilmekteydi. O sıralarda Almanya’nın Leipzig şehrinde Heisenberg tarafından yönetilen teorik fizik enstitüsü revaçtaydı. Planck gibi teorik fizikçilerin kitaplarını okuyup etkilenen Kortel de teorik fizik alanına yönelmiştir. Kortel teorik fizik çalışmak için Heisenberg’in yönettiği teorik fizik enstitüsüne gitmek istemiş, fakat ailesi Berlin’de kalmasını isteyince gidememiştir.
Dönemin Genel Fizik Entitüsü başkanı olan Fransız fizikçi Fouche kendisine asistanlık teklif etmiş ve Kortel de kabul etmiştir. Genel Fizik Entitüsü’nde öğrencilerle ilgilenmeye başlayan Kortel, aynı zamanda teorik fizik çalışmaya ve araştırmalarına devam etmiş; Wentzel tarafından yazılmış ‘Dalga Alanlarının Kuantum Teorisine Giriş’ özellikle ilgisini çekmiştir. Kortel’in teorik fizik çalışmasından hoşlanmayan Fouche kendisini enstitüden çıkarmıştır. Bunun üzerine daha önceden çalışmaya başlamış olduğu ‘Dikdörtgen Levha Kondansatörün Elektrik Alanı’ çalışmasını Denel Fizik Enstitüsünde tamamlayarak 1952’de doktorasını almıştır.
Heisenberg ile Çalışmaya Başlaması
İstanbul’da altısı fizik bir tanesi felsefe üzerine yedi tane konferans vermek için Heisenberg 1950 yılında İstanbul’a gelmiştir. Konferansları Almanca’dan tercüme etmek için Kortel seçilince Heisenberg ile tanışmış olurlar. Konferanslardan sonra dönemin Fen Fakültesi dekanı Prof. Kerim Erim Kortel’in Heisenberg ile teorik fizik çalışmasını teklif etmiş, teklifi kabul edilince Kortel eşi ile birlikte Almanya’ya gitmiştir. 1952’de araştırmacı ünvanı ile Max Planck Enstitüsü’ne giden Kortel 1954 yılında izni bitene kadar da Almanya’da Nobel Ödüllü Heisenberg ile teorik fizik çalışmıştır.
Kortel’in İsanbul’daki Çalışmaları
1954’te Almanya’dan dönen Fikret Kortel aynı yıl İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde kurulan Teorik Fizik Kürsüsü’nde Türkiye’nin ilk teorik fizikçileri ünvanıyla Feza Gürsey ile birlikte dersler vermiştir. Bu enstitü Fikret Kortel’in verdiği ‘İstatiksel Mekaniklere Giriş’ dersiyle faaliyete başlamıştır. Kortel İstanbul Üniversitesi’nde ders verirken aynı zamanda Boğaziçi Üniversitesi’nde profesör ünvanı ile Matematik Bölümü’nde de çalışmıştır. 1977’de İstanbul Üniversitesindeki görevinden emekli olup, Boğaziçi Üniversitesinde Matematik Bölümü Başkanı olarak çalışmaya devam etmiştir.
Feza Gürsey’in doğadaki parçacıkların yapıtaşının fermiyonlar olduğunu belirten teorisi ‘Klasik Konformal Değişmez Model’in klasik çözümlerini Kortel yapmıştır.Kendisi İstanbul Üniversitesi’nde çalıştığı süre boyunca Feza Gürsey’e kadro açılması için büyük çaba sarf etmiş ancak Fen Fakültesi bu talebi reddetmiştir.
Prof. Dr. Fikret Kortel 1981’de Teorik Fizik eğitimine yaptığı büyük katkılardan ötürü ‘Tubitak Hizmet Ödülü’nü almıştır.
Kortel Seminerleri
Prof. Dr. Fikret Kortel ülkemizde fiziğin gelişimine birçok katkıda bulunmuş, birçok öğrenci yetiştirmiştir. 2004 yılında vefatının ardından kendisini anmak ve yaptığı çalışmaları onurlandırmak üzere ‘Kortel Seminerleri’ düzenlenmiştir. Bu seminerlerin ilki 2005 yılında 31 Mart’ta İstanbul Teknik Üniversitesi’nde düzenlenmiş olan ‘Kaos Teorisi ve Öngörü Alanındaki Uygulamaları’ semineridir.
Bu yazı vesilesiyle Prof. Dr. Fikret Kortel’i saygı ile anıyoruz.
Yazan: Elif IŞIK
Kaynak**
Kaynak***
Kaynak****
Kaynak*****
Bir yanıt bırakın