İnsansı Davranışlar Sergileyen Hayvanlar
Savaşçı şempanzelerden, bellek testinde Harvard’lı ögrencilerle yarışacak papağanlara kadar, hayvanlar aleminin pek çok üyesi insansı davranışlar sergilerler. Bunların bazılarını bu yazıda sizlere aktarıyoruz. Örneğin Şempanzeler insanlara özgü 5 temel kişilik özellik olan açıklık, sorumluluk, uyumluluk, dışadönüklük ve duygusal denge özelliklerini bulunduruyorlar.
İnsanlar genellikle kendilerini benzersiz sansalar da, uzaktan akraba hayvanlardan çok daha karmaşık beceri ve davranışlar sergilerler. İşte bunlarda bazıları…
Şempanzeler
Hayatta kalmayı başarmış en yakın akrabalarımız olan şempanzeler, bonlobolarla birlikte, insanlara özgü 5 temel kişilik özellik olan açıklık, sorumluluk, uyumluluk, dişadönüklük ve duygusal denge özelliklerini bulundururlar fakat bunlar yaşam süreleri ile ilintilidir. Şempanzeler, çocuklar gibi, insana özgü el sallama, alkışlama ve öpüşme gibi davranışlar sergilerken, yaşam alanlarını korumak ya da işgal etmek için savaş açabilirler. Ve bu savaş oldukça kanlı da sonuçlanabilir.
Yunuslar
Zekaları ve girişkenlikleri ile tanınan şişe burunlu yunuslar, insanlar ve başka primatlar gibi, açıklık, girişkenlik ve huysuzluk gibi özelliklerin dışında yalnızca kendilerine özgü, düşük düzeyde duygusal denge ile sorumluluğun karışımı olan, doğrudanlık isimi verilen dördüncü bir özelliğe de sahipler.
Asya Filleri
İri beyinleri, üstün zekaları, güçlü toplumsal bağları ve duygudaşlıkları ile bilinen filler, insanlar gibi, yüz tanıma becerisine sahiptirler ve kendilerini evcilleştirdikleri evrimsel bir süreçten geçmişlerdir. Ayrıca Asya filleri yas tutuyor ve yavruları öldüklerine onları gömüyorlar.
Saksağanlar
Kargagillerin bir üyesi olan saksağanlar, insanlar gibi, yavrularını beslemek için araçlar yapıp onları kullandıkları tespit edilmiştir Ayrıca insan seslerine benzer sesler çıkartabilirler ve aynada kendilerini tanıyabilirler.
Alakargalar
kargagiller ailesinden olan alakargalar, insan dışı primatlarla boy ölçüşecek düzeyde bilişsel becerilere sahip olan ve araç kullanmayı öğrenebilen, olağanüstü yüksek düzeyde özdenetim davranışları sergileyen canlılardır.
Orkalar
Katil balinalar olarak da bilinen orkalar güçIü toplumsal bağlar kurup, birbirlerine kenetlenmiş aileler halinde yaşarlar. Oyuncu ve etkileyicidirler; dışadönüktürler. Tutsaklık, saldırganlıklarını ve dengesizliklerini artırır.
Sıçanlar
2011 yılında yapılan bir araştırmada sıçanların toplum yanlısı davranışlar sergilediklerini ve birbirleriyle yardımlaştıklarını ortaya koydu. Bir sıçan tutsak edildiği zaman bir başkası üzüntü duysa da, bu tepkinin duygudaşlıktan çok toplumsal iletişim isteğinden kaynaklandığı görülüyor.
Köpekler
Yapılan bir çalışmada köpeklerin kendilerini rahatlatmaya çalışan insanları fark ettiklerine ortaya koyuyor. Bu da duygudaşlığın bir göstergesi olarak yorumlanıyor.
Mavi Kuşlar
Erkek mavi kuşların dişilerden yüz görmediklerinde kıskançlığa kapıldıkları görülüyor. Erkek mavi kuş yiyecek bulmak için yuvayı terk ettiğini zaman, dişi başka bir erkeğin peşinden gidebiliyor. Erkek kuş buna tepki olarak dişiyi acımasızca pataklayıp tüylerini yoluyor ve onu gagalıyor.
Mirketler
Firavun faresi ismiyle da bilinen mirketlerin o pofuduk, sevimli görünümlerine kanmayın. Dişi mirketler eşlerine göz dikenleri öldürürler. Buna karşılık, yavruların bakım ve eğitimlerini nöbetleşe üstlenen ebeveyn mirketlerin sevecen bir yönleri de bulunuyor.
Güvercinler
Güvercinlerin insanlardan duydukları düzinelerce sözcüğü anladıkları görülüyor. Bir güvercin yaklaşık 60 sözcüğü ayırt edebiliyor ve bu özelliği ile harfleri tanıyabilen ilk primat dışı canlı niteliğini kazanıyor.
Atlar
İnsanlar gibi, atlar da yüz ifadelerini okuyabiliyor ve insana özgü duygular ayırt edebiliyorlar. Atlar sahipleriyle yakın ilişkiler kurmalarıyla biliniyorlar.
Yusufçuklar
İnsalar gibi, gereksiz bilgileri devre dışı bırakıp belli bir göreve odaklanabilen yusufçukların avlanma sırasında “insanlara benzer” seçici bir dikkate sahip oldukları da belirtiliyor.
Bal Arıları
İnsanlar gibi, bal arıları da gerginlik yaratan bir deneyimin ardından karamsarlığa kapılabiliyorlar. Yön bulma için basit hesaplar yapabiliyorlar
Hamam Böcekleri
Genelde temizliği çağrıştırmasalar da, hamam böcekleri kişisel bakımlarına özen gösterip sürekli temizlenirler. Bilim insanları bu davranışın nedenin antenlerini verimli biçimde çalışması olabileceğini düşünüyorlar.
Çekirgeler
Etkileyici belleğe sahip bir başka böcek türü olan çekirgelerin kimi alttürlerinin aynı anda yedi kokuyu anımsayabildikleri ve insanlar gibi uzun süreli bir belleğe sahip oldukları görülüyor. Ayrıca, bu canlılar için eşlerin gereksinimlerinin kendilerinden önce geldiği belirtiliyor.
Yılanlar
Çiftleşme dışında, yılanlar genelde yalnız yaşayan canlılar olarak bilinirler. Fakat 2023 yılında yapılan araştırma ile yılanların da, tıpkı insanlar gibi, sıkıntıliı dönemlerde birbirlerine destek olup rahatlatmaya çalıştıkları ortaya çıktı.
Okçu Balığı
2016 yılında yapılan bir araştırmada okçu balığının, insan yüzlerini tanıyabildiğine tanık olundu. Bu da, yüz tanıma becerisinin ille de karmaşık bir beyni gerektirmediği sonucuna varıldı.
Japon Makakları
2024’te Japon makakları ile ilgili yapılan bir araştırmada onlara toplama çıkartma görevi verildiğinde beyinlerinin premotor korteksinde yer alan ve bacaklarda devinimi sağlayan sinir hücrelerinde şiddetli bir tepkiye tanık olundu ve bu canlıların insanlara benzer bilişsel özelliklere sahip oldukları görüldü.
Bonobolar
Cüce şempanze olarak da bilinen bonobolar da insanların yaşayan en yakın akrabalarıdır. Birbirlerine kenetlenmiş sosyal gruplar halinde huzurlu bir yaşam sürdüren bonobolar, her iki cinsle de cinsel ilişkiye girerler.
Orangutanlar
Orangutanlar da insanlar gibi, diğer parmakların karşısına gelecek biçimde bükülen baş parmakları olan ve bu sayede nesneleri kavrayıp, daldan dala tırmanan sosyal primatlardır. Kendi “dillerini” öğrenebilirler ve çoğu zaman beden dilleri ile iletişim kurarlar.
Tamarin Maymunları
Güney ve Orta Amerika’da yaşayan bu turuncu küçük primatların karşılarına hoşlanmadıkları birileri çıktığı zaman “fısıldaştıkları” görülür.
Kambur Balinalar
Balinalar sosyal gruplar oluşturmak, eş bulmak ve iletişim kurmak için insanlar gibi ezgilerden yararlanırlar. Müzik zevkleri zaman içinde gelişir ve her balina türü kendine özgü bir ezgi yaratır.
Evcil Kediler
Kediler, köpekler kadar insanlara düşkün olmasalar da, onlar da bağ kurabiliyorlar ve bu bağ sahiplerinin duygularına göre değişiklik gösterebiliyor. Kedilerin de, köpekler kadar olmasa bile, okşandıkları zaman oksitosin isimli “bağlanma” hormonunu salgıladıkları biliniyor.
Çıtalar
Aslanlar, kaplanlar ve çıtaların aralarında yer aldığı büyük kediler, insan seslerini tanıyabiliyor ve yabancıları ayırt edebiliyorlar.
Ahtapotlar
Mavi kanları, birden çok beyinleri ve kalpleri ile uzaylı gibi görünen ahtapotlar son derece zeki olmalarıyla, yüz tanıma özellikleri ve öğrenme becerileriyle de bilinirler.
Papağanlar
Papağanlar yalnızca insanların söylediklerini yineleme konusundaki olağanüstü becerileri ile tanınsa da, insanlara benzer karmaşık sosyal yasamlar ila da ünlüdürler ve geçmişteki anıları gelecekteki davranışlarına yön verir.
Alaycı Kuş
Kuzey’in dişi alaycı kuşu tanıdık insan yüzlerini ayırt etmekle kalmayıp, kendileri için en tehlikeli bireyleri de belirleyebiliyorlar. Bu da onların sanıldığından çok daha yüksek düzeyde bilişsel becerilere sahip olduklarına gösteriyor.
Penguenler
İnsanlar gibi, avlanma vb. sorun çözmeyi gerektiren işlerde işbirliğine dayalı toplumsal becerilere güvenen penguenler karmaşık toplumsal hayatta sahiptirler. Penguenler kalabalıkta eşlerinin sesini tanıyabilirler.
Karıncalar
Topluluklar halinde yaşayan son derece zeki böcekler olan karıncalar, insanlar gibi karmaşık sosyal yapılar oluştururlar ve birbirlerine yeni beceriler öğretirler.
Kargalar
Sorun çözmelerine ve araç kullanmalarına olanak tanıyan karmaşık beyinlere sahip kuşlar olan kargalar özfarkındalığa da sahiptirler ve karar verebilirler.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
32 animals that act weirdly human sometimes, Live Science, 19.05.2024
Bir yanıt bırakın