İşitme ve Denge Organımız: Kulak
Kulak, işitme fonksiyonu ve denge organını içinde bulunduran anatomik yapıdır. Kulak; dış kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere üç kısımda incelenir.
Dış Kulak
Kulak kepçesi ve dış kulak kanalından meydana gelir.
Dışa doğru çıkıntı yapan kısmına kulak kepçesi adı verilir. Kulak kepçesi sesin yönünün belirlenmesinde işlev görür. Burayı orta kulağa bağlayan kanal ikinci kısmı yapar ve dış kulak yolu adını alır. Dıştan içe doğru uzanan bu kanal yaklaşık 2,5 cm kadardır ve S harfi şeklinde kıvrılmıştır. Kıkırdak kısım üzerinde tragi adı verilen kıllar vardır. Kanal içinde bezlerin salgısı ve bunların üzerine binen tozlar sonucu kulak kirleri (buşon) oluşur. Bu kirler birleşip kuruduğu zaman kanalı tıkayabilir ve işitmeye engel olabilir.
Dış kulak yolunun sonunda yarı saydam olan, sedef renginde kulak zarı bulunur. Kulak zarı, dış kulak ile orta kulağı birbirinden ayırır. Her iki yüzü, atmosfer basıncı ile dengelenmiştir. Zarın iç yüzünü, östaki borusu aracılığı ile boğazdan gelen hava dengeler. Böylece kulak zarının içe çökmesi engellenmiş olur.
Orta Kulak
Kulak zarı ile iç kulak arasında bulunur. Kemikçik zinciri olarak adlandırılan ve en dışta Malleus (çekiç), ortada incus (örs), içte stapes (üzengi) bulunur. Her ne kadar vücudumuzun en küçük kemikçiği olsa da işlevi kendinden büyük olan Üzengi kemiği, kulak zarından gelen ses dalgalarını titreşimlerle iç kulağa iletir bu sayede sesle beraber hareket edip etmemesine bakılarak, çeşitli kulak hastalıkları ve işitme kaybı tespit edilebilir.
Orta kulaktaki Östaki borusu adı verilen bir boru ile genizle bağlantılıdır. Bu boru, orta kulaktaki hava basıncının dış kulak yolundaki atmosfer basıncına eşitlenmesini sağlar. Östaki borusu normalde kapalı olup yutkunma ve esneme durumunda açılır.
İç Kulak
İç kulak iki bölümden oluşur: İşitme Merkezi ve Denge Merkezi.Bu iki bölüm belli noktalarda birbirleriyle bağlantılıdır. İç kulak, şakak kemiği (temporal kemik) içine yerleşmiş kanallar (borucuklar) sistemidir ve bu sistem özel bir sıvı ile doludur. İşitme ve denge merkezinde algılayıcı sinir uçları bulunur. Yani aslında beyinin devam niteliğinde bir sinir dokusudur. Sinir dokusu, zarar gördüğünde iyileşme özelliği az olan bir dokudur.
Koklea (İşitme Merkezi) :
Burası orta kulaktan gelen ses titreşimlerinin titrek tüylü hücreler tarafından algılanıp elektriksek enerjiye çevrildiği ve işitme sinirine aktarıldığı bölümdür. Oluşan elektrik enerjisi işitme siniri tarafından beyindeki işitme merkezine gönderilir. İç kulak sinir dokusu zarar gördüğünde işitme kayıpları (Sensörinöral işitme kaybı) genellikle kalıcı olur.
Labirent (Denge Merkezi):
Burası iki tane otolit yapısı (kulak kristalleri) ve üç tane (Semisirküler Kanal) Yarım Daire Kanallarından oluşmuş, içi sıvı dolu kapalı bir borucuklar sistemidir. İki ayak üstünde dengede durabilmek ve değişen hareketler sırasında oluşan yeni konumlara hızla uyum sağlayabilmek ve oryantasyon sağlayabilmek bu merkez tarafından sağlanır. Her iki kulak denge merkezi hareket sırasında birbirine göre simetrik hareket eder.
Denge merkezi uyarıldığında veya bir hasara uğradığında, Vertigo denilen baş dönmesi ortaya çıkar. Vertigo, kişinin kendisinin veya çevresinin döndüğünü zannettiği (rotasyonel) bir baş dönmesidir. Bazen çok hafif, bazen de bulantı, kusma ve soğuk terleme diğer adıyla nörovejetatif bulguların eşlik ettiği şiddetli bir atak şeklinde olabilir. Vertigo bir hastalık değil, bir belirtidir ve sorunun iç kulakta olduğunu gösterir. Vertigo bazen kendiliğinden, bazen, bazı ilaçların yardımıyla, bazen başa bazı hareketler (manevra) yaptırılarak, bazen de ameliyatla iyileşebilir. İç kulakta oluşan hasar kalıcı da olsa, diğer kulaktaki denge merkezinin zamanla görevi üstlenmesiyle genellikle tamamen iyileşir. Eğer hasar her iki denge merkezinde olursa kalıcı denge sorunları yaşanır.
Yazan: Eslem OĞUZ
Kaynak**
Bir yanıt bırakın