Jet Uçakları Bazen Neden Çok Gürültü Çıkartır?
Jet uçaklarının bazen çok fazla gürültü çıkarttığını gözlemlemiş veya duymuşsuzdur. Pekala bunun nedeni tam olarak nedir ?
Ya da burada olan olayın acaba sonik patlama ile bir ilgisi var mıdır?
Evvela konuya şok dalgalarıyla başlayalım. Bilindiği üzere şok dalgaları, kaynağın ses hızına yakın hızdan eşit hıza ulaştığında dalga boyu sıfır frekansı sonsuz olan yüksek basınçlı bir hava duvarı meydana gelir. Eğer ki kaynağın hızı sesin hızından büyük olursa şok dalgaları meydana gelir. Duyduğumuz o, gürültü sesin temelinde bu bilgiler vardır. Bilindiği üzere sesin hızı havada 340 m/s dir.Daha önceki Doppler Etkisi konulu yazımızda bu konunun temelini oluşturmuştuk.
Bize doğru gelen ambulansın yaydığı sesin dalga boylarının sıklaştığını buna bağlı olarak frekansın artması gerektiğinden bahsetmiştik. Ambulans uzaklaştığında ise dalga boyları arasındaki mesafenin arttığını ve duyduğumuz sesin frekansının düşük olduğunu belirtmiştik. Jet uçağının çıkardığı gürültülü ses de nitekim doppler etkisi ile yakından ilişkilidir. Ses hızından yüksek bir hıza ulaştığımız vakit de şok dalgalarıyla karşılaştık. Burada ses dalgaları sıkışarak uçağımızın arkasından bulut gibi görünen yüksek basınçlı alanı oluştuyor.Yani duyduğumuz ses aslında sonik patlama dediğimiz olayı açıklıyordu.
Dip not olarak ses hızını aştığımızda ses dalgaları koni şeklinde yayılırlar. (Mach Konisi) Sesin hızına verilen ad 1 Mach ‘tır. Gözlemciler tarafından duyulan bu gürültülü ses sonik patlamanın temelidir. Sonik patlama etrafa zarar verilebilecek kadar güçlü ve çok gürültülüdür. Bu bilgiler doğrultusunda jet uçağı yere yakın bir şekilde uçmuş olursa kulakları sağır edebilecek güçte bir gürültüye maruz kalırdık. Bu yüzden uçakların , karaların üstünde uçmasına yasak getirildi.
Eğer bu olay yüksek yerlerde gerçekleşiyorsa şok dalgaları yere ulaşamayacağından bir şey duymayız. Doppler etkisinden sonik patlamaya olan yolculuğumuz fizik bilminin önemli konularından biriydi. Günlük hayatta bazı zamanlar karşılaştığımız ve nedenini bilmediğimiz konularda araştırma yapmak fizik bilimini öğrenemeye dayalı güzel bir adım olacaktır. Diğer adımlarımızda görüşmek dileğiyle..
Yazan: Merve ŞİMŞEK
Kaynak**
Bir yanıt bırakın