Kaluza-Klein Kuramını Anlamak
5 boyutlu bir evren modeline farklı bir bakış açısı sunmak….
Adı sanı duyulmamış Alman matematikçi ve fizikçi olan, tam adı Theodor Franz Eduard Kaluza, bilim dünyasına önemli gelişmeler sunmuştur. Kaluza kuramı çok ciddiye alan bir adamdı. Aslında, bir hikayesi var, yüzme öğrenmek istediği zaman yüzme üzerine bir bilimsel inceleme kitabı okumuş ve ardından okyanusa atlamış. O, hayatını kuram için riske edebilecek türden bir adammış. Bir matematikçi olmasına rağmen Einstein’in genel görelilik kuramı üzerine çalışmalar yapmış ve Kaluza şöyle düşünmüş;” Eğer fazladan bir kuvvet daha tanımlamak istiyorsam, belki fazladan bir boyuta daha ihtiyacım vardır. Ve evrenin 3 tane değil, 4 tane uzay boyutu olduğunu, elektromanyetizmanın da bu 4. boyuttaki eğrilip bükülmeler olduğunu hayal edebilirim.”
Bilim mecrası onu beş boyutlu uzayda alan denklemleri içeren Kaluza-Klein teorisi ile tanımış. Einstein bu konuda Klein’e yol göstermiş ve bu teorinin yayınlanmasına vesile olmuştur. Dört uzay boyutu ve bir zaman boyutunu birleştirmek isteyen Kaluza, genel göreliliğin klasik bir boyutunu, beş boyutta sunmuş. Oldukça cüretkar ve tuhaf bir düşünce ortaya atmıştır.
Genel görelilik kuramını bir şekilde test ediyorduk ancak bahsettğimiz 5. Boyutu ne görebiliyorduk ne de test edebiliyorduk. Test edilmesi olanaksızdı. Bu aşamada Oscar Klein sahaya gelerek 5. Boyutu, bir çember şeklinde alınır ve sonra çemberin yarıçapı sıfıra gönderilerek beşinci boyut yok edilirse, geriye kalanlar Einstein ’in dört boyutlu genel görelilik kuramı ve Maxwell’in elektromanyetizma kuvveti olacaktı. Yani Einstein ve Maxwell’ in kuramları birleştirilmiş olurdu. Dolayısıyla ünlü Kaluza-Klein kuramı doğacaktı. Beşinci boyutu görememizin nedeni de haliyle çok küçük olmasıydı. Klein tarafından geliştirilen kuram, beşinci boyutu neden göremediğimizi açıklayan sicim kuramıyla ilişkilendiriyordu. İşte o nedenle sicimler sorularımızı yanıtlayabilirler miydi?
Ve şimdi Sicim Kuramı çıkıp diyor ki, evet, kütleçekim, kuantum mekaniği, elektromanyetizma, bütün hepsi tek pakette, fakat ancak evren gördüklerimizden fazla boyuta sahipse? Ve bu deney, bizim ömrümüz dahilinde bunu test edebilir. Nefes kesici bir olasılık….
Yazan: Beyzanur DURSUN
Bir yanıt bırakın