Kambriyen Patlamasının Fitili
Günümüzden 545 milyon yıl kadar önce, kambriyen denen jeolojik dönemin başında, hayvan türlerinin sayısındaki aşırı artışa “patlama” olarak isimlendirilir. Günümüzde hala canlılar alemini oluşturan belli başlı hayvan sınıflarının tümüne ait fosiller, bu yıllardaki kayaçlarda bulundu. Bu nedenle yaşamın aniden olağanüstü zenginleştiği bu döneme Kambriyen Patlaması dendi. Daha eski dönemlere ait kayaçlarda da canlılar bulundu. Fakat bunlar bakteri, alg gibi küçük canlılar ve günümüz canlı sınıfları ile ilintili olamayan yumuşak gövdeli canlılar. Bu yüzden bu döneminin başındaki yaklaşık 10 milyon yıl içindeki bu olağanüstü evrimleşme süreci, günümüzdeki belli başlı canlı sınıflarını oluşturmuş ya da oluşturamamış canlıların ortaya çıktığı dönemdir.
Bu süreç anlık bir olay değil karanlıkta kalmış çok daha uzun bir evrimsel sürecin oluşturduğu birikimin sonucudur. Kambriyene gelinceye kadar uzun süre yanan böyle bir fitilin kanıtı, İngiltere’nin Shropshire bölgesinde erken kambriyen döneme alt katmanlarda bulunan bir kabuklu hayvan (crustacean) bulundu.
Phosphatocopid (fosfat kafalı) allesinden olan ostracod fosilinde bacaklar kalsiyum fosfat olarak tüm ayrıntılarını korumuş. Fosilin kabuklular sınıfının bir üyesi olduğunu kuşkuya yer bırakmayacak biçimde ortada. Yengeçler, karidesler gibi günümüzde de yaşayan kabuklu canlıları kapsayan bu kalabalık gruba ait bir önceki en eski fosil, İsveç’te geç kambriyen dönemdeki tortullar içinde keşfedilmişti. İlk kabuklunun Kambriyen dönemin başında bulunması, bu sınıfın bağlı olduğu artropodlar (eklem bacaklılar) ailesinin çok daha önce, prekambriyen (kambriyen öncesi) dönemde oluştuğunu gösteriyor.
Bilim insanları, ortak bir atadan evrilen canlıların farklılaşma tarihini ribozomal RNA gibi moleküllere zaman içinde yapılmış eklemeler ile de belirlenebileceğini belirtiyorlar. Bu araştırma, prekambriyen dönemdeki farklılaşmanın günümüzden 1.5 milyar yıl ile 700 milyon yıl öncesinde olduğunu gösteriyor.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Bir yanıt bırakın