Kanı Pıhtılaştıran Nedir?
İşlevsel kan pıhtılaşması veya bilimde hemostaz olarak adlandırılan süreç, yaşamsal süreç için çok önemlidir. Bu süreç olmasaydı, en küçük yaralamada bile çok fazla kan kaybı olurdu. Kanın pıhtılaşmasından iki etken sorumlu: hemostaz sırasında kan trombositleri yaranın kenarına yapışarak bir pıhtı oluşturur ve yarayı geçici olarak kapatır. Kan pıhtılaşması daha sonra kan trombositleri ile bir araya toplanan ve böylece yarayı sıkıcı kapatan uzun fibrin liflerinin oluşmasını sağlar. Fakat günümüze kadar fibrinlerin tam olarak nasıl oluştuğu bilinmiyordu. Çünkü çok fazla fibrin oluşursa tromboz, damar tıkanıklığı ve kalp kalp krizi oluşturur.
Würzburg Üniversitesi’nden Sarah Beck ve çalışma arkadaşları, kanın pıhtılaşma sürecindeki önemli olan bir aktörünü buldular. Araştırmacılar trombositlerin üzerinde yer alan glikoprotein V’nin (GPV) reaktörünün işlevini araştırdılar. Bu proteinin, fibrin liflerinin oluşumundan sorumlu trombin enzimi tarafından parçalanabileceği daha öncesinden biliniyordu. Ama GPV’nin bölünmesinin hangi amaca hizmet ettiği ve pıhtılaşmada rol oynayıp oynamadığı pek açıklanamamıştı. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek isteyen ekip, GPV’nin trombin tarafından parçalanmayacak şekilde mutasyona uğramış fareler üzerinde deney yaptılar.
Deney sonucuna göre farelerde, arteriyel yaralanmalarda hızlanmış trombüs oluşumu görüldü. Çözünmüş GPV kanda bulunmadığından, pıhtılaşmayı destekleyen fibrin lifleri aşırı şekilde sentezlenmiş. Bu da GPV proteininin kanın pıhtılaşmasında çok önemli bir rol oynadığını gösteriyor. GPV, fibrin oluşumundan sorumlu trombin enziminin etkinliğini kontrol ediyor. Trombin tarafından trombosit yüzeyinden ayıran GPV, trombine bağlı kalıyor ve böylece büyümekte olan fibrin lifine bağlanmasına müdahale ediyor. Daha fazla sentezi engellemiş oluyor. Dolayısıyla tehlikeli kan pıhtılaşmasının önünü alıyor.
Fareler gerçekleştirilen deneylerde, yapay olarak oluşturulan inme, çözünmüş GPV ile önlendi. Bilim inşaalarına göre bu bulgular, trombozu ve dolayısı ile felci ve kalp krizini önlemek için yeni kapılar açıyor. Aktif bileşenler, kan pıhtılarının oluşumunu engellese de yaranın iyileşmesini sağlayan normal pıhtılaşmayı bozuyor.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Platelet glycoprotein V spatio-temporally controls fibrin formation, 23.03.2023, Nature Cardiovascular Research
Bir yanıt bırakın