Kara Deliklerin Saçları Yoktur!
Kara delikler kel midir yoksa saçlı mıdır? Sorusundan önce kısaca kara deliklerin ne olduğunu konuşalım;
Kara delik matematiksel açıdan iyi tanımlanmış olan ve gravitasyonun, hiçbir şeyin kendisinden uzaklaşmasına izin vermeyeceği kadar şiddetli olduğu bir uzay-zaman bölgesidir. Kara delikten ışık bile kurtulamadığından karanlık görünür. Yani içinde ışık bile hapis tutulmaktadır. Bunun sebebi kara delikten kaçıp kurtulma hızının ışık hızından daha yüksek olmasıdır. Kabul gören bu kara delik terimi pek isabetli bir terim değildir; çünkü bu bir taraftan diğer tarafına geçilen mesela çorap deliği gibi bir delik değil aksine gravitasyonun öylesine kuvvetli bir şekilde büktüğü bir uzay-zaman parçasıdır ki bu tıpkı kenarlarından tırmanıp da yukarı çıkma imkânı olmayan bir çukur gibidir.
Olay Ufku
Bir kara deliğin içi ile dışını ayıran yere olayları ufku denir.
Bu, içinden hiçbir şeyin dışarı kaçamayacağı bir kürenin sanal yüzeyidir. Ufkun içindeki kütle öylesine büyüktür ki bunu aşmak için cismin hızının ışık hızından fazla olması mümkün olmadığından bu bölge her madde ve her ışınım için çıkışı olmayan bir hapishanedir.
Olaylar ufkunu, yakından geçen ışınların kara deliğin etrafında uydulaştıkları yörünge olarak da söylemek mümkündür. Eğer ışınlar daha uzaktan geçiyorlarsa yalnızca yollarından sapmış olurlar; eğer daha yakından geçerlerse bu sefer de kara delik tarafından yutulurlar. Ama eğer bu çekim küresine teğet iseler orada sonsuza kadar bir kapana yakalanmış gibi kalırlar.
Dolayısıyla bir kara deliğin hiçbir şey yayınlayamayacağı aşikâr gibi görünmektedir. Bununla beraber Hawking evrende her yerde tesirini icra eden kuantum çalkantısının pekâlâ bir kara deliğin ufku yakınında da sana bir tanecik çifti oluşturabileceğini göstermiştir. Eğer bu sanal tanecik çiftinden biri ufkun içinde diğeri ise ufkun dışında kalacak şekilde oluşmuşsa ufkun içindeki kara delik tarafından yutulacaktır; fakat diğerinin artık zıt yüklü partoneri ile birleşip de yok olması imkânı kalmamış olduğundan bu tanecik kara delikten uzaklaşacaktır. Ufkun çevresindeki sürekli oluşan bu olay ise dışarıdan bakıldığında sanki kara delik ışıyormuş gibi bir görüntü vermiş olacaktır.
Doroshkevich, Novikov ve Zel’dovich kara delikleri temsil eden küresel modeller üzerinde küçük çıkıntılar vaz edip kara deliğini gravitasyon alanında meydana gelen bozulmaların etkilerini pertürbasyon teknikleriyle inceledikleri zaman bu küçük çıkıntıların gravitasyon ışınımı olarak yok olduğunu ve kara deliğin ufkunun eninde sonunda tekrar küresel bir biçim aldığını tespit etmişlerdir.
Kara deliklerin bu özelliği biraz da mizahi bir tarzda “karad eliklerin saçları yoktur” diye ifade edilmektedir.
Yazan: Burçak YÜCE
Bir yanıt bırakın