Kaybolan Yıldız Vakası
2019’da bilim insanları, güneşten milyonlarca kat daha parlak olan büyük kütleli bir yıldızın iz bırakmadan kaybolmasına tanık olmuştu. Astrofizikçilerden oluşan bir ekip, kayıp yıldız vakası üzerine çalışmalarını yakın zamanda tamamladı. Sundukları olası açıklamalar arasından sürprizli bir açıklama öne çıkıyor: Büyük kütleli yıldız ölmüş ve süpernova patlaması yaşamadan kendi içine çöküp kara deliğe dönüşmüş olabilir. Ama böyle bir yıldız intiharının eşi benzeri yok..
Araştırmacı Jose Groh, ” Yakın evrenin en büyük kütleli yıldızlarından birinin yavaşça karanlığa karıştığını tespit etmiş olabilir.” diyor. Çalışmanın baş yazarı Andrew Allan ise ” Tespitimiz doğruysa bu, böyle devasa bir yıldızın hayatını bu şekilde sonlandırdığının ilk doğrudan tespiti olacak.” diyor.
Milyon ışık yılı uzaklıktaki kova takımyıldızında bulunan söz konusu yıldız, 2001- 2011 yılları arasında iyi bir şekilde incelendi. Bu yıldız mükemmel bir ” mavi ışık değişeni” (LBV) örneğiydi. LBV’ler ömrünün sonuna yaklaşan ve öngörülemeyen parlaklık değişimleri gösteren büyük kütleli yıldızlardır. Bu gibi yıldızlar nadir görülüyor ve şimdiye kadar evrende sadece birkaç tanesi keşfedilebildi. 2019’da Allan ve meslektaşları , bu LBV’nin evrimini daha iyi anlamak için Avrupa Güney Gözlemevi’ndeki Very Large Telescope’u kullanacaklardı ki yıldızın tamamen ortadan kaybolduğunu fark ettiler.
Normalde güneşten çok daha büyük yıldızlar ömürlerinin sonuna gelince muazzam bir süpernova patlamasıyla patlar. Bu patlamalar, uzun ışık yılları boyunca her yöne uzanan iyonize gaz ve güçlü radyasyon yaydıkları için kolayca fark edilirler. Patlamanın ardından geriye kalan yıldız maddesinin yoğun çekirdeği, kara deliğe veya nötron yıldızına dönüşebilir. Bunlar uzayın en büyük ve gizemli nesnelerinden ikisi. Ancak kayıp LBV böyle bir radyasyon yaymadan sırra kadem bastı.
Gizemi çözmeye çalışan araştırmacılar, 2002 ve 2009 yıllarında yapılan eski gözlemleri incelediler. Yıldızın bu süre zarfında güçlü bir patlama dönemi geçirdiğini, çok büyük miktarda yıldız maddesini normalden çok daha hızlı püskürttüğünü keşfettiler.LBV’lerin yaşlılık döneminde bunun gibi çok patlamalar, yıldızın normalden çok daha fazla parlamasına neden oluyor. Söz konusu patlama muhtemelen 2011’den sonra sona erdi.
Bu durum, önceki gözlemler sırasında yıldızın neden bu kadar parlak göründüğünü açıklayabilir. Yine de yıldızın kaybolmasına neden olan patlamadan sonra ne olduğunu açıklamıyor. Bunun bir açıklaması, yıldızın patlamadan sonra parlaklığını önemli ölçüde yitirmesi ve ardından kalın bir kozmik toz perdesiyle daha da gizlenmesi olabilir. Eğer durum gerçekten buysa yıldız gelecekteki gözlemlerde yeniden ortaya çıkabilir.
Daha tuhaf ve daha heyecan verici açıklamaysa şöyle: Yıldız, patlamadan sağ kurtulamadı ve süpernovaya dönüşmek yerine kendi içine çökerek kara deliğe dönüştü. Ekip, bunun nadir bir olay olacağını kabul ediyor. Yıldızın kaybolmadan önceki tahmini kütlesi göz önüne alındığında, kütlesi güneşin 85 ile 120 katı büyüklüğünde bir kara delik yaratmış olmalı. Ancak bunun görünür bir süpernova olmadan nasıl gerçekleşebileceği hala belirsiz.Yanıt bulmak için yıldızın galaksisi üzerinde daha fazla gözlem yapılması gerekiyor…
Yazan: Demet SEVİM
Bir yanıt bırakın