Kuduz Nedir ve Belirtileri Nedir?
Kuduz Virüsünde Ölüm Kaçınılmazdır
Kuduz Nedir?
Kuduz, enfekte hayvanların tükürüğünden insanlara bulaşan ölümcül bir virüstür. Kuduz virüsü genellikle bir ısırık yoluyla bulaşır. Bir kişi kuduz belirti ve semptomlarını göstermeye başladığında, hastalık neredeyse her zaman ölüme neden olur. Bu nedenle kuduza yakalanma riski olan herkes korunmak için kuduz aşısı yaptırmalıdır.
Kuduz aşı ile önlenebilir, zoonotik, viral bir hastalıktır. Klinik semptomlar ortaya çıktığında kuduz neredeyse %100 ölümcüldür. Vakaların %99’a kadarında, insanlara kuduz virüsünün bulaşmasından evcil köpekler sorumludur. Ancak kuduz hem evcil hem de vahşi hayvanları etkileyebilir. İnsanlara ve hayvanlara, genellikle tükürük yoluyla, ısırıklar veya çizikler yoluyla yayılır.
Kuduz, Antarktika hariç tüm kıtalarda mevcuttur ve insan ölümlerinin %95’inden fazlası Asya ve Afrika bölgelerinde meydana gelmektedir. Kuduz, ağırlıklı olarak uzak kırsal bölgelerde yaşayan yoksul ve savunmasız popülasyonları etkileyen İhmal Edilen Tropikal Hastalıklardan (NTD) biridir. İnsan vakalarının yaklaşık %80’i kırsal alanlarda meydana gelmektedir. Kuduz için etkili insan aşıları ve immünoglobulinler mevcut olmasına rağmen, bunlar kolayca mevcut değildir veya ihtiyacı olanlar için erişilebilir değildir.
Köpeklerde kuduzun ortadan kaldırılması
Kuduz aşı ile önlenebilir bir hastalıktır. Köpekleri aşılamak, insanlarda kuduzdan korunmak için en uygun maliyetli stratejidir. Köpek aşısı, köpek kaynaklı kuduza atfedilebilen ölümleri ve köpek ısırması hasta bakımının bir parçası olarak PEP (Kuduza maruziyet sonrası profilaksinin/ Önleyici tedavi) ihtiyacını azaltır.
Kuduz konusunda farkındalık ve köpek ısırıklarını önleme
Hem çocuklar hem de yetişkinler için köpek davranışı ve ısırık önleme eğitimi, kuduz aşılama programının önemli bir uzantısıdır ve hem insan kuduz vakalarını hem de köpek ısırıklarının tedavisinin mali yükünü azaltabilir. Topluluklarda kuduz önleme ve kontrolü konusunda artan farkındalık, sorumlu evcil hayvan sahipliği, köpek ısırıklarının nasıl önleneceği ve bir ısırmadan sonra acil bakım önlemleri hakkında eğitim ve bilgileri içerir. Programa topluluk düzeyinde katılım ve sahiplik, kilit mesajların erişimini ve alımını artırır.
İnsanların aşılanması
Aynı aşı, insanları bir maruziyetten sonra (PEP) veya kuduza maruz kalmadan önce (daha az yaygın) bağışıklamak için kullanılır. Canlı kuduz ve kuduzla ilgili (lyssavirus) virüslerle uğraşan laboratuvar çalışanları gibi belirli yüksek riskli mesleklerde bulunan kişiler için temas öncesi bağışıklama önerilir ve bu çok önemlidir.
Kuduzun Belirtileri
Kuduz için kuluçka süresi tipik olarak 2-3 aydır, ancak virüs girişinin yeri ve viral yük gibi faktörlere bağlı olarak 1 hafta ile 1 yıl arasında değişebilir. Kuduzun ilk semptomları, yara bölgesinde ağrılı ateş ve olağandışı veya açıklanamayan karıncalanma, iğnelenme veya yanma hissi (parestezi) içerir. Virüs merkezi sinir sistemine yayıldıkça beyin ve omurilikte ilerleyici ve ölümcül inflamasyon gelişir.
Hastalığın iki formu vardır:
- Öfkeli kuduz, hiperaktivite, heyecan verici davranış, hidrofobi (su korkusu) ve bazen aerofobi (cereyan veya temiz hava korkusu) belirtileriyle sonuçlanır. Birkaç gün sonra kalp-solunum durması nedeniyle ölüm meydana gelir.
- Paralitik kuduz, insan vakalarının toplam sayısının yaklaşık %20’sini oluşturur. Kuduzun bu formu, öfkeli formdan daha az dramatik ve genellikle daha uzun bir seyir izler. Isırık veya çizik bölgesinden başlayarak kaslar yavaş yavaş felç olur. Yavaş yavaş koma gelişir ve sonunda ölüm meydana gelir.
Bulaşma
İnsanlara genellikle kuduzlu bir hayvanın derin bir ısırması veya tırmalaması sonrasında bulaşır ve kuduz köpekler tarafından insanlara bulaşma vakaların %99’unu oluşturur.
Tilki, rakun, kokarca, çakal, firavun faresi ve diğer yabani etobur konak türlerine maruz kalmanın ardından insan ölümleri çok nadirdir ve kemirgen ısırıklarının kuduz bulaştırdığı bilinmemektedir.
Enfekte hayvanların tükürüğünün insan mukozası veya taze cilt yaraları ile doğrudan temas etmesi durumunda da bulaşma meydana gelebilir. Virüs içeren aerosollerin solunması veya enfekte organların transplantasyonu yoluyla kuduzun kasılması tarif edilmiştir, ancak oldukça nadirdir. Isırık veya tükürük yoluyla insandan insana bulaşma teorik olarak mümkündür ancak hiçbir zaman doğrulanmamıştır. Aynısı, enfekte hayvanların çiğ et veya sütünün tüketilmesi yoluyla insanlara bulaşma için de geçerlidir.
Maruziyet sonrası profilaksi (PEP)
Maruziyet sonrası profilaksi (PEP), kuduza maruz kaldıktan sonra bir ısırık kurbanının derhal tedavisidir. Bu, virüsün merkezi sinir sistemine girmesini önler ve bu da yakın ölümle sonuçlanır. PEP şunlardan oluşur:
- Şüpheli bir maruziyetten sonra mümkün olan en kısa sürede ısırık yarasının veya tırmalamanın kapsamlı bir şekilde yıkanması ve lokal tedavisi;
- WHO standartlarını karşılayan güçlü ve etkili bir kuduz aşısı; ve
- endikasyonu varsa kuduz immünoglobulin (RIG) uygulaması.
Kuduz virüsüne maruz kaldıktan hemen sonra tedaviye başlamak, semptomların ve ölümün başlamasını etkili bir şekilde önleyebilir.
Bugünlerde 2 çocuğun kuduz olasıyla çokça konuşulan kuduz hastalığının çözümü çok basittir. Aşı olmak. Hem kendimizin hem de hayvan dostlarımızın aşı olması bu ölümcül hastalıktan bizi korur. Bu yazıyla birlikte bir daha hatırlayalım. Aşı insanca yaşamak ve ayrıca insanca ölmek için de gereklidir ve aşı karşıtlığının arttığı şu dönemde bunu bir kez daha hatırlayalım. Aşı ol mutlu ol.
Bilimle Kalın ki Sağlıklı Kalın!
Yazan: Bilge KAPLAN
Kaynak**
Bir yanıt bırakın