Kuşlar da Boşanıyor?
Bilim insanları çok farlı kuş türlerini kapsayan yeni bir araştırma sonucunda kuşların boşanmalarının ardında yatan iki temel nedeni buldular. Bu nedenlerin ilki erkeklerin her önlerine gelenle gelişigüzel cinsel ilişkiye girmeleri, ikincisi de uzun mesafeli göçler.
Kuş türlerinin neredeyse 90’ından fazlasının en azından bir çiftleşme mevsimi boyunca genellikle tek bir eşe bağlı kaldıkları düşünülür. Gelgelelim, kimi tek eşli kuşlar ilk üreme mevsiminde birlikte oldukları eşleri yaşıyor olsa bile bir sonraki üreme mevsiminde başka bir eşle birlikte oluyorlar ve bu davranışlar ‘boşanma’ olarak nitelendiriliyor. Peki bu boşanmaların nedeni nedir?
Bilim insanları çok farklı kuş türlerini kapsayan yeni bir çalışma sonucunda boşanmaların ardında yatan iki temel nedeni buldular. Bu nedenlerin ilki erkeklerin her önlerine gelenle gelişigüzel cinsel iliskiye girmeleri, ikincisi de uzun mesafeli göçler.
Proceedings of the Royal Society B dergisinde yayımlanan raporda, Çinli ve Alman bilim insanları, 232 kuş türünde ölüm oranları ve göç mesafelerine göre boşanma oranlarını incelendiği daha önce yayımlanmış verilerden yola çıkarak bu sonuca vardıklarını belirtiyorlar. Bilim insanları ayrıca kuşların davranışları konusunda daha önce yayımlanmış bilgilere dayanarak, her bir türün dişi ve erkeklerin farklı bir “gelişigüzel ilişkiye girme” puanı da verdiklerine dikkat çekiyorlar. Araştırma kapsamında ortak soyların etkisinin hesaba katılması amacıyla türler arasındaki evrimsel ilişkilere dayalı bir gözümleme de yapıldığı belirtiliyor.
Elde edilen sonuçlara göre, boşanma oranlarının kayda değer derecede yüksek olduğu türler, genelde birbirleriyle yakından bağlantılı. Bu bulgu, boşanma oranlar göze çarpacak biçimde düşük olan türler için de geçerli. Hatta erkeklerde gelişigüzel ilişkiye girme bağlamında da benzer bir örüntüye tanık olundu.
Araştırma ekibi, “Örnegin, yağmur kuşları (Charadriiformes), kırlangıçlar (Hirundinidae), sarı asma kuşları (Oriolus oriolus) ve karatavuklarda (Turdus merula) hem boşanma oranları hem de erkeklerde gelişigüzel ilişkiye girme oranları bir hayli yüksek iken, fırtına kuşları (Hydrobates pelagicus), albatroslar (Diomedeidae), kazlar (Anserinae) ve kuğularda (Cygnus) her ikisinin de oranları oldukça düşüktü.” diyorlar.
Dişilerde Aldatma Oranı Daha Düşük
Araştırmada erkeklerin gelişigüzel ilişkiye girme oranlarının yüksek olmasıyla yüksek boşanma oranlan arasında bir bağlantıya tanık olunurken, dişilerde böyle bir bağlantı kurulamadı.
Araştırmanın eş yazarlarından ve Almanya’daki Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü uzmanlandan Dr. Zitan Song, “Erkek bir kuş kaçamaklar yapmaya yatkın olduğunda ilgisi ve sahip olduğu kaynaklar çok sayıda dişi arasında paylaşılacağından bu durum genelde bağlılığı azaltıcı bir unsur olarak algılanır. Dişilerin gözünde çekicilikleri azalır ve buna bağlı olarak da bir sonraki üreme mevsiminde ondan ‘boşanıp’ başka bir es bulma olasılığı artar. Buna karşılık, bir erkek birden çok dişiyle çiftleşerek uygunluğunu arttırabilir. Sonuç olarak, erkeklerin kaçamak уарma olanakları daha çok olduğunda boşanma oranları artabilir.” diyor.
Fakat çocuklara kimin babalık edeceği konusundaki belirsizlik nedeniyle dişilerde gelişigüzel ilişkiye girmenin bir olasılıkla aynı sonuçlan vermeyeceğine dikkat çeken Song, bu belirsizliğin yavruların bakımına katılacak erkeklerin sayısını arttırabileceğini belirtiyor.
Uzak Göçler de Önemli
Yapılan araştırmada daha uzaklara göç eden kuş türlerinde boşanma oranlarının daha yüksek olduğu da görüldü. Song, “Göç eden çiftler varış noktasına farklı zamanlarda ulaşabilirler. Bu da ulasacağı yere erken giden kulun başka bir eşle çiftleşmesine, bir başka bir değişle ‘boşanmaya’ neden olabilir. Göç süreci çiftlerin farklı üreme alanlarına inmelerine ve eşin kazara yitirilmesine bağIı olarak ‘istenmeyen boşanmalara’ neden olabilir.” diyor. Bu etkinin uzun göç yollarının etkisiyle daha da yogunlaştığına dikkat çeken Song, “Ayrılık, eski eşi beklemek yerine, istenen bölgeye varıldığı zaman başka biriyle çiftleşmeyi kolaylaştırabilir.” diyor.
Bilim insanları ölüm oranlarının ve göç yolu uzaklıklarının görünürde erkeklerdeki gelişigüzel ilişkiye girme eğilimiyle bağlantılı olabileceğini ve bunun boşanma üzerinde etkileri olabileceğini de ortaya koydular. Song ve çalışma arkadaşları elde edilen verilerin kuşlarda boşanmanın bireyin uygunluğunu arttırıcı basit bir taktik ya da göç gibi çevresel etmenlere verilen bir tepki olmayıp, aynı anda her ikisinden de etkilenen bir durum olabileceğine işaret ettiğini belirtiyorlar.
Araştırma sonucuna katılmayan Liverpool Üniversitesi deniz biyolojisi uzmanlarından Dr. Samantha Patrick de, “Kendi çalışmalarımdan elde ettiğim güncel verileri göz önüne aldığım zaman, Song ve arkadaşlarının göçle bozulan eşzamanlılıkla boşanma arasındaki ilintiye işaret söyleyebilirim. İklimin her geçen gün daha da öngörülemez olmamalarını giderek daha değişken kılabilir ve bu çalışma böyle bir durumun kuş türleri arasında boşanma oranlarını arttırabileceğini ortaya koyuyor.” diyor.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Birds may ‘divorce’ due to promiscuity or long spells apart, The Guardian, 05.07.2023
Bir yanıt bırakın