Mars’ta Meydana Gelen Deprem, Mars’ın Yer Kabuğunun Dünya’nınkinden Daha Kalın Olduğunu Gösterdi
Yeni bulgular, Mars’ın kuzeyindeki ve güneyindeki yükseklikler arasındaki ikilemi açıklamaya yardımcı olabilir.
Gezegen bilimcileri, şimdiye kadar gözlemlenen en güçlü Mars depremi sayesinde artık Mars kabuğunun ne kadar kalın olduğunu biliyorlar.
Araştırmacılar, Jeofizik Araştırma Mektupları’nda yer alacak bir makaleye göre, kabuğun ortalama kalınlığı 42 ila 56 kilometre arasında. Bu Dünya’daki ortalama kıta kabuğundan kabaca yüzde 70 daha kalın.
Ölçüm, NASA’nın dört Dünya yılı boyunca Mars’ın içinden dalgalanan dalgaları kaydeden sabit bir sismometre olan InSight iniş aracından elde edilen verilere dayanıyordu. Geçen mayıs ayında, tüm gezegen altı saatten fazla süren 4,7 büyüklüğünde bir depremle sarsıldı. ETH Zürih’ten sismolog Doyeon Kim, “Bu depremi yaşadığımız için gerçekten şanslıydık” diyor.
InSight, Mars’ı üç defaya kadar çevreleyen depremden sismik dalgalar kaydetti. Bu, Kim ve meslektaşlarının tüm gezegendeki kabuk kalınlığını çıkarmasına izin verdi.
Ekip, kabuğun sadece Dünya ve Ay’ınkinden daha kalın olmakla kalmayıp, aynı zamanda Kızıl Gezegen genelinde tutarsız olduğunu da buldu. Ve bu Mars’ta bilinen kuzey-güney yükseklik farkını açıklayabilir.
Mars yörünge araçlarından alınan topolojik ve yerçekimi verileri, gezegenin kuzey yarımküresinin güney yarım küresinden önemli ölçüde daha alçak olduğunu göstermiştir. Araştırmacılar, yoğunluğun bir rol oynayabileceğinden şüpheleniyorlardı: Belki de kuzey Mars’ı oluşturan kayaların yoğunluğu güney Mars’takilerden farklı.
Ancak Kim ve meslektaşları, kuzey yarımkürede kabuğun daha ince olduğunu buldu, bu nedenle her iki yarımküredeki kayaçlar muhtemelen aynı ortalama yoğunluğa sahip. Bu bulgu, bilim insanlarının, farkın en başta neden var olduğuna ilişkin açıklamaları daraltmasına yardımcı oluyor.
Yer kabuğunun derinliğini bilen ekip, Mars’ın iç ısısının büyük bir kısmının muhtemelen kabuktan kaynaklandığını da hesapladı. Bu ısının çoğu potasyum, uranyum ve toryum gibi radyoaktif elementlerden gelir. Bilgisayar simülasyonları, bu elementlerin tahminen yüzde 50 ila 70’inin muhtemelen alttaki manto yerine kabukta olduğunu gösteriyor. Bu Kızıl Gezegen’in öldüğüne dair uzun süredir var olan inancın aksine, Mars’ın bazı bölümlerinin hala volkanik aktiviteye sahip olduğu fikrini destekliyor.
Yazan: İlknur YEŞİLYURT
Alıntılar
Kim et al. Global crustal thickness revealed by surface waves orbiting Mars. Geophysical Research Letters. In press, 2023.
Kaynak**
Bir yanıt bırakın