Maymunlar Konuşabilir mi? Konuşan Goril Koko!
Amerikan işaret dilini bilmesiyle meşhur Goril Koko tanışın. (Yazının sonunda video mevcut.) Bu goril yalnız işaret dilini bilmekle kalmıyor aynı zamanda bir taım sesler de çıkarabiliyor. Ömrü boyunca süren çalışmalardan öğrendiği bilgiler ile insanlar ile iletişimde bir takım sesler kullanmayı başardı. Bu da bizlere iletişim için konuşma yeteceğini kullanan tek türün biz olduğumuz algısını kökten değiştirdi.
Wisconsin Üniversitesi Madison psikoloji laboratuvarından Marcus Perlman, Goril vakfında bir araştırma başlattı. Perlman’ın araştırmasının da içerisindeki Goril Koko ömrünün 40 yılını insanlar ile geçirdi. Her gün psikolog Penny Petterson ve biyolog Ron Cohn ile geçirdi.
Perlman araştırma videolarını izlerken Koko’nun işaret dilini ile jest ve mimiklerini incelemek isterken anlamlı sesler çıkardığını da fark etti. Perlman 1930lu ve 40lı yılarda bir grup psikologun şempanzeler evlat edildiğini ve onlara tıpkı insanlar gibi konuşma öğretilmeye çalışıldığını belirtiyor. Bu çaba ne yazık ki başarısız olmasından dolayı bilim insanları bu canlıların nefes alışverişini bile bilinçli yapmadığı sonucuna varmışlar.
O günden günümüze maymunların çevresinde olup bitenlere sesli tepki verdiğini fakat bu seslerin aynı olduğunu yani tekillik barındırmadığını düşünüyorlardı. Yani yeni sesler öğrenemiyor, bilinçili nefes alışverişi yapamıyordu.
Bu araştırmalar konuşarak iletişim kuran tek primat türünün insan olduğu varsayımına dayanan dilin evrimi teorisini destekliyordu. Dilin Evrimi teorisine göre insanın şempanze ile son artık atadan ayrıldıktan sonra evrimleşmişti. Bu yüzden kuyruksuz maymunlar dahil insan dışında başka primat konuşamazdı.
Fakat Perlman ve çalışma arkadaşı Nathaniel Clark, goril Koko ile ilginli ilgin bir durumu keşfettiler. Koko’nun 71 saatlik videosunu izleyen ekip, gorilin 9 farklı sesi tekrarlı çıkardığını fark ettiler. Koko bu sesleri istemli ve kontrollü çıkarıyordu. Üstelik bu ses gorillerin repertuvarında olmayan bir sesti. Koko bu sesleri insanlardan öğrenmişti.
Koko’nun Yetenekleri
Bunların dışında ödül karşılığında elindeki ahududulara üflediğini, bir ağır pencereye sümkürdüğünü, hohlayarak gözlüğünü sildiğini ve telefonu kafasıyla omuzu arasına sıkıştırıp sesler çıkararak insanların telefonla konuşmasını taklit ettiği görüldü.
Koko ayrıca bir komut üstüne istemli öksürebiliyor. Bu önemli bir durum çünkü bir goril istemli bir şekilde gırtlağını kapayabilmesi anlamına geliyor. Ayrıca Koko çoğu zaman kendisini eğlendirmek için sesli çalgılara üflüyor.
Araştırma ekibi bu hareketlerin Goril’in insanlarla beraber yaşamasından kaynaklandığını belirtiyorlar. Koko’nun diğer gorillerden bir üstünlüğü olmadığını sadece yetişme ortamı ve koşullardan kaynaklandığını belirtiyorlar. Perlman Koko’nun uygun koşullar sağlamasıyla maymunların vokal sistemleri üzerinde kontrol sağlayabileceğinin bir kanıtı olduğunu belirtiyor. İnsanlar kadar çok olmasa da bu kayda değer bir yetenek olduğunu vurguluyor.
Farklı araştırmalarda orangutanların da ses çıkarma ve nefes alışverişinde kontrolü yapabildikleri görüldü. Perlman’a göre bu bütün maymunlara özgü bir yetenek.
Yazan: Selim ÖZTEMEL
Kaynak** Bilim ve Ütopya 255. Sayı
Koko’nun Videosu:
Bir yanıt bırakın