Nosebo Etkisi Nedir?
Plasebo etkisi, pek çoğumuzun duyduğu bir kavram. Bu yazımızda bahsedeceğimiz etki ise plasebo etkisinin olumsuzu olan nosebo etkisi. O sebeple gelin, önce plasebo etkisinin ne olduğunu bir hatırlayalım; sonrasında da nosebo etkisi nedir ona bir göz atalım.
Plasebo etkisi, aslında etkisiz olan bir ilacın, kişinin ilacın faydalı olacağına ve ilacın kendisini iyileştireceğine inanmasıyla kendisini gösteren bir etkidir. Esasen bu etkinin hastayı iyileştirme gücü yoktur. İyileştirme gücünü hastanın ilacın kendisine iyi geleceğini düşünmesinden alır.
Yazımızın başında da bahsettiğimiz gibi nosebo etkisi, plasebo etkisinin tam tersi bir etkidir. Hastanın, normalde farmakolojik olarak etkisi olmayan bir ilacın, kendisine yan etkisi olacağına inanması ve bunun sonucunda hastada olumsuz yan etkilerin görülmesidir. Nosebo etkisi de tıpkı plasebo etkisinde olduğu gibi sebebi tam olarak anlaşılmayan bir etkidir.
Nosebo Etkisiyle İlgili Yapılan Çalışmalar
Nosebo etkisiyle ilgili bugüne kadar pek çok çalışma yapılmıştır. Ancak şu zamana kadar yapılan en kapsamlı çalışma, Alman Münih Teknik Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yapılmıştır. Araştırmacılar, şu zamana kadar yapılmış 31 çalışmayı inceleyerek bu etkinin altında yatan biyolojik mekanizmayı çözmeye çalıştılar. Bunun sonucunda araştırmacılar, nosebo etkisinin her ne kadar sorgulatıcı olsa da oldukça yaygın olduğunu ve doktorların bu duruma dikkat etmeleri gerektiği kanısına varmıştır.
Analiz edilen deneylerin büyük bir kısmında, hastanın ağrı beklentisinde olması, olumsuz yan etkilerin artışına sebep oldu. Hatta bir çalışmada, esneklik testi uygulanacak kronik sırt ağrısı çeken 50 hastanın bir kısmına test öncesi uygulanacak olan test sebebiyle ağrı çekecekleri söylenmiş, bir kısmına ise söylenmemiş. Sonuçlar şaşırtıcıydı, yapılan çalışmada, ağrıya neden olabileceğini bilen ilk grupta daha fazla ağrı olduğu bildirildi.
Araştırmacılar, ağrılı yan etkilerin çoğalmasını engellemek amacıyla doktorlara, ağrı tedavileri hakkındaki genel inançları tekrar gözden geçirmelerini önerdi. Genel olarak ağrı yaşayacak olan hastaya ‘’biraz ağrı olabilir’’ şeklinde cümleler kurulur, hastanın endişesi giderilmeye çalışılır. Fakat bir deneyde doktorun, hastaya radyografik madde enjekte etmeden önce söylediği kelimelerin hastanın çektiği ağrı derecesini etkilediği gösterildi.
Sonuç
Aslında nosebo etkisinin bize gösterdiği temel sonuç, bilmediğimiz bir şeyin bize zarar veremeyeceğidir. Bununla birlikte, elbette ki hastaların kaygı, endişe ve stres ile nasıl baş edeceğine çözüm bulmak; hastalıklara çözüm bulmaktan daha zordur. ‘’Acı, ağrı, yanık, kötü’’ gibi kelimeler ne kadar sık söylenirse hasta o kadar rahatsızlık duyar. Bu sebeple bilim insanları doktorların ‘’hastaların pek çoğu bunu tolere edebiliyor’’ şeklinde cümleler kurup uyarılarını tekrardan ele almalarını tavsiye ediyor.
Yazan: Nazlıcan GÜVENOĞLU
Kaynak**
Kaynak***
Bir yanıt bırakın