Öğrenilmiş Karmaşık İnsan Güdüleri ve Başarma İhtiyacının Kaynağı Nedir?
Başarma ihtiyacı dolaylı olarak biyolojik ihtiyaçlarla ilişkilidir ancak bu ilişki bireyin içinde yetiştiği toplumun yaşayış biçimine ve değerler sisteminden büyük ölçüde etkilenir. Etkilenmenin temelinde, toplum içinde oluşan öğrenme yaşantısı yer alır. Bu tür ihtiyaçların doyurup aması ölümle sonuçlanmasa bile bireyin yaşamını zorlaştırma ve psikolojik sağlıksızlığa yol açar. Bu ihtiyaçlar bir kültürden diğerine farklı ağırlıklar gösterebilir.
Örneğin Türk kültüründe sosyal kabul görme, sosyal çevreyi rahatsız etmeme ve insanlarla uyum içinde olma biçiminde kendini gösterir ve yüksek bir değere sahiptir.
Başarı: Mükemmellik standartlarına ulaşıp, bu standartları aşmayı amaçlama,
Sosyal Kabul: Diğer insanların, davranışlarımızı uygun bularak kabul etmelerini ve onlar tarafından beğenilmeyi istemek,
Bağımsızlık: Hiç kimseye ihtiyaç duymadan kendi yaşamını kendi yetenekleriyle ve gücüyle biçimlendirebilmek,
Açgözlülük: Başkalarının zararına bile olsa, ihtiyacından fazla mal ve gücü kendi denetimi altında tutma isteği,
Güçlü Olma: Başkalarının davranışlarını denetleyebilme, buna karşılık kendi davranışlarını istediği gibi ve denetimsiz yapabilme isteği,
Uyma: İçinde bulunulan grubun normlarına uygun olsun diye kişinin kendi düşünce, duygu ve davranışlarını değiştirmesi,
Belirginlik: Daha sonra ne olacağını bilmek, önceden ne olup biteceğini kestirmek, bilinmeyenden kaçınma isteği,
Yardım Etme: Yardıma muhtaç kişilere yardım edip, onların sorunlarını çözmede etkin bir role sahip olma isteği,
Düzenlilik: Kişinin çevresindeki ve iç dünyasındaki karmaşıklığa son verip bir düzen kurma isteği,
Oyun: Kişinin sadece zevk aldığı için davranma isteği,
Saygı Gösterme: Kişinin bir büyüğü veya önem verdiği bir kimseyi davranış ve sözleri ile yüceltmek, desteklemek, onun yolunu izlemek istemesi.
Başarma İhtiyacının Kaynağı Nedir?
Başarma ihtiyacı bir görevi ya da davranışı mükemmellik kriterlerine göre, hatta onun daha üstünde yapma isteği ile kendini gösterir. Bağımsızlık ihtiyacı ile el ele gider. Örneğin 18 yaşında evden ayrılıp kendi başının çaresine bakmak ve kişinin kimseye ihtiyaç duymaması için güçlü olması gerekir. Kendisine para kazandıracak bireysel becerileriyle gücü elde eder. Başarma ihtiyacı yüksek birey görevine dikkat eder vfe herkesten iyi yapmaya çalışır. Okulda yüksek not alır ve toplumun yüksek kademelerine süratle tırmanır.
Başarma ihtiyacının kaynağı çocuğun yetiştirilme biçimidir. Çocuğun ilk yaşlardaki yaşam deneyimleri onun başarılı bir insan olup olmamasını belirler. Anne babası tarafından fazla korunan, yaşından beklenilen davranışları yapması engellenen, sürekli olarak itaat beklenen, kendi başına hiç bir konuda karar verme özgürlüğü olmayan çocuklarda başarma ihtiyacı düşüktür.
Başarısızlık korkusuyla güdülenen birey, yeni atılımlara girişmez ve başarı garantisi olmadıkça herhangi bir yeni görevi üstlenemez. Başarı şevki ile güdülenen kişi ise yeni görevler yüklenir. Başarısızlığı, başarılı olduğundan gerekli gerekli adımlardan biri olarak görür ve bu geçici adıma pek önem vermez. Önemli olan, her başarısız denemede niçin başarısız olduğunu öğrenebilmektir. Sonunda mutlaka başarılı olacağına inanan kişi, başarısız olduğu zamanlarda suçluluk duygusu hissetmez ve bu nedenle de başarısızlıklarından dolayı kimseden özür dilemek gereğini duymaz.
Yazan: Gözde ADIYAMAN
Bir yanıt bırakın