Ördek mi Kunduz mu? Ornitorenk Nedir?

Lise biyoloji bilgilerimizi hatırlayacak olursak memeli hayvanların kılları olur, yavrularını doğurarak dünyaya getirir ve sütle beslerler. Kuşların özelliklerini hatırlayacak olursak onlar da memeliler gibi sıcakkanlıdırlar, tüylülerdir, yumurtlayarak çoğalırlar ve gagaları vardır. Memeli ve kuşları birbirinden ayırmak kolay gibi gözüküyor, ama bir tür var ki ne memeli ne de kuş tanımına tam olarak uyuyor. Ornitorenk ya da platipus gagası olan, yumurta yapan, yavrusunu sütle besleyen bir hayvan.

Ornitorenk (bilimsel adı Ornithorhynchus anatinus), Latince “kuş burnu” anlamına gelmektedir. Ördek gibi gagası olan bu canlı aynı zamanda bir kunduzu da andırmaktadır. Ornitorenkler Avustralya’da yaşarlar. Koala ve kanguru gibi keseli memelilerin de bu kıtada yaşadığını düşününce bu şaşırtıcı değil. Avustralya kıtası diğer kıtalardan izole kaldığı için evrim bu kıtalarda farklı bir yolu takip etmiş ve diğer kıtalardan farklı canlılar oluşmasına sebep olmuş olabilir, ilk ornitorenk benzeri hayvanların fosilleri 110 milyon yıl öncesine dayanıyor. İnsan yerleşiminin artması ve çevresel kaynakların tüketilmesi sonucu Avustralya’daki ornitorenk habitatı büyük bir daralma gösterdi, özellikle Güney Avustralya’daki popülasyon büyük zarar gördü ve soyu tükendi.

Keşfedilmesi ve Yaşam Döngüsü

Memeli hayvanların yavrularını doğurduklarını biliyoruz, ornitorenkler ise bu özelliğe uymayan beş memeli türünden biri. Yumurtlayarak çoğalan diğer dört memeli dikenli karıncayiyengillerin üyesi. Avustralya kıtası 1700lerin sonuna kadar dünyanın kalanı tarafından bilinmeyen bir yerdi, İngilizler coğrafi keşifler sonucu bu devasa ve garip kıtayı keşfettiler. İngiliz bilim insanları ornitorenklerin gerçek olup olmadığından şüphe duydu. Bazı bilim insanları bir kunduza ördek gagasının dikildiğini ve bu canlının sahte olduğunu düşündü. Nasıl üredikleri de bilim insanlarını düşünmeye sevk etti ve yerel halkın yardımıyla ornitorenk yumurtaları bulunana kadar yumurtayla çoğaldıkları bilgisi onaylanmadı. Yumurtaları kuşardan çok sürüngenlerin yumurtasını andırır. Yumurtadan çıkan yavrular kedi, köpek gibi memelilerin yeni doğanları gibi kör ve savunmasızdır. Ornitorenkler yavrularını sütle besler ama yavrunun emebileceği meme uçları yoktur. Süt derinin altından salgılanır ve yavrular göğüste biriken oluklardan sütlerini içerler. Ornitorenk yavruları 1.5 yaşına gelince yuvayı terk ederler. Üreme olgunluğuna ise 4 yaşında ulaşırlar. Ornitorenklerin yaşam döngüleri hakkında yeterince bilgimiz olmasa da tahmini ömürlerinin 20 yıl olduğu düşünülüyor.

Ornitorenklerin geniş ve düz bir kuyrukları vardır. Bu kuyruklar yağ depoladığı gibi yalıtılmış havayı muhafaza ederek hayvanı sıcak tutma görevini de üstlenir. Ornitorenkler sucul hayvanlardır ve tıpkı kuşlar gibi perdeli ayakları vardır. Ornitorenklerin ilginç özellikleri bununla da sınırlı değil. Erkek ornitorenklerin arka ayaklarında zehir enjekte edebilen bir çıkıntıları vardır. İnsan için ölümcül olmasa da günlerce süren acılara sebep olabilir. Köpekbalıkları gibi, ornitorenkler de elektriği algılayıp avlarını bu sayede tespit edebilirler, elektron alıcıları gaganın ucunda bulunur. Çoğunlukla geceleri aktif olan ornitorenkler larva, solucan , karides, kurbağa, balık ile beslenirler.