Pi Sayısı Nedir?

Pi Sayısı Nedir?

Ya içindesindir çemberin ya dışında demiş şair. Oysa çemberin dışına çıkmak imkansız, her şey onun içinde yer alır. Tarihte dönem dönem kendisine farklı tanımlamalar yapılsa da pi sayısı aslında çemberin çevresinin çapına bölümüdür.

Peki, Bu Sayıyı Matematikteki Onca Orandan Ayrı Kılan Ne?

Adı, Yunanca çevre anlamına gelen (περίμετρον)“perimetier” kelimesinin ilk harfinden gelir. Sembolü olan “π” de Yunan alfabesinin 16. Harfidir.

Kendini asla belirli bir sıra ile   tekrarlamayan   rakamların oluşturduğu“pi”    yeterli      uzunlukta  yazıldığında, her rakam dizisini pi içinde bulabilirsiniz.     Doğum gününüz, telefon numaranız,    şifreleriniz  rastgele yazacağınız    herhangi bir numara bu   sayının   içinde bir   yerdedir.   Hatta her harfe bir numara  vererek  kodlarsanız;  isminiz, ilk söylediğiniz kelime, en çok sevdiğiniz roman, aşık olduğunuz kişi, dostlarınız herkes her şey yani bütün hayat baştan sona bu sayının yani çemberin içindedir.

Pi Sayısı Tarihi

Bu esrarengiz sayı Babilliler tarafından M.Ö. 2000 yıllarında π=3,125; Antik Mısırlılar tarafından π =256/ 81 yani yaklaşık 3,1605 olarak kabul edilmiş, Eski Yunanda ise √10 ya da 3,162 olarak kullanılmıştır.

Arşimed (Archimedes) ise (M.Ö. 287- 212) 3+ 10/71 ile 3 + 1/7 arasında olacağını hesaplamıştır.

M.S. 500 yılı civarında ise Pi sayısı 3, 1415929 olarak kullanılıyordu.Tarihin farklı dönemlerinde bilim insanları tarafından farklı değerlerle yorumlanan pi sayısının 1424 yılına gelindiğinde virgülden sonraki 16 basamağı doğru olarak biliniyordu. 1596 yılında Alman Ludolph van Ceulen, Pi’nin virgülden sonraki 20 basamağını hesapladı ve bu sayı Avrupa’ da Ludolph sabiti olarak kabul görüldü. Günümüzde ise en uzun pi hesaplama rekoru Fabrice Bellard tarafından hesaplanmış olup 2 trilyon 700 milyar rakamdan oluşuyor.

Pi Sayısı Sembolu

“ π” sembolünün yaygın olarak kullanılmaya başlanması ise İsviçreli matematikçi Leonard Euler’in 1737  yılında  yayınladığı eserinde,  daire  çevresinin  çapına  oranını bu  sembolle  ifade etmesiyle  başladı.

Daha önce de kullanılmış olsa da Leonard Euler’den sonra gelen tüm matematikçiler bu sembolü benimseyip kullanmıştır.

Pi Sayısını Ezberlemek mi?

Günümüze     yaklaştıkça  “Pi”  sadece matematikte  sıkıcı  bir sayı olarak kalmayıp her alanda  karşımıza  çıkmaya başlamış,rakamlarını ezberlemek pek çok kişinin ilgisini çekmiş hatta bu konuda bir yarış bile oluşturmuştur. Bu alan da Dünya rekoru ise pi’nin ilk 67 890 rakamını ezberlemiş olan Lu Chao adındaki bir Çinliye aittir. Guinness Dünya rekoru olarak kayda geçen bu olay 24 saat 4 dakika sürmüştür.

Pi Sayısı ve Sanat

Kendini edebiyatta da gösteren “pi”sayısı İngilizcede “pilish” adı verilen bir teknikle şiir ve yazı yazmayı doğurmuştur. Bu tekniğe göre Şiirde arka arkaya gelen her kelimede ki harf sayısının pi sayısındaki sırada olması gerekir. Örnekte ki şiirin başlığındaki 5 kelimesinde harf sayısı 3,1415 olarak hemen görülür. İlk bölümleri aşağıda verilen bu şiirin geri kalan kelimelerinin de pi ile nasıl uyuştuğunu kendiniz de görebilirsiniz.

One

A

Poem

A

Raven

Midnights

so

dreary,

tired

and

weary,

Silently

pondering

volumes

extolling

all

by-

now

obsolete

lore.

During

my

rather

long

nap

the

weirdest

tap!

An

ominous

vibrating

sound

disturbing

–

my

chamber’s

antedoor.

“This”,

I

whispered

quietly,

“I

ignore”.

En uzun philish metini aynı yazar tarafından yazılmış olup 2010 yılında yayınlanan “Not a wake” kitabıdır ve pi’nin ilk 10 000 rakamına karşı düşmektedir.

Pi Günü

Matematikte sıkça karşımıza çıkan onun dışında resimde, şiirde hemen her alanda örneğini gördüğümüz bu özel sayı için 14 Mart pi günü olarak kabul edilmiş, her sene İngilizcede pi’nin okunuşu turta anlamına gelen “Pie” olduğu için turta yenerek kutlanılmaya devam edilmektedir.

Kaynaklar:

Pi’nin Biyografisi – Alfred S. Posamentier

Pi Coşkusu – David Blatner

TÜBİTAK

Kozmos Dergisi 2. Sayı / Selim Öztemel

YouTube Kanalımız