Programlanmış Hücre Ölümleri: Apoptoz
Bilim insanları Apoptozun hücrelerde tetikleyici dalgalar olarak dolaştığını keşfetmek, kanser hücrelerini kendilerini öldürmeye nasıl ikna edebilecekleri konusunda ipuçları verebileceğini düşünüyor. Ayrıca, apoptozla alzheimer hastalığı veya kas distrofisi gibi durumlarda hücrelerin ölmesini nasıl önleyeceklerini öğrenebileceklerini söylüyorlar bunların gerçekleşmesi durumunda kanser ve diğer hastalıklar yıkıcı etkilerini kaybedebilecek peki apoptoz nedir? nasıl gerçekleşir?
Apoptoz Nedir?
Apoptoz, bir işlevini yitirmiş ve artık işe yaramayan bir hücrenin ölmesinin bir yoludur. Bazı hücrelerin ölümü diğer hücreler tarafından gerçekleştirilir. Ancak apoptoz da bir hücre kendi ölümünü planlar.Ölürken diğer hücrelere zarar vermediğinden emin olmak için bir dizi dikkatli adım gerçekleştirir.
Vücudumuzdaki hücreler her zaman apoptoza uğrar. Örneğin, bir bebek anne karnındayken ellerini geliştirirken, bu eller parmakların arasında dokuma ile başlar. Bu dokuma hücrelerden yapılmıştır. Bu hücreler apoptoza uğrar ve geride sadece parmaklar kaldığında işlem tamamlanmış olur.Beynimiz çocukluktan yetişkinliğe olgunlaştıkça biz de apoptoza gireriz.Beynimiz bazı bağlantıları budayıp bazılarını güçBilim adamları artık bir hücrenin kendi kendine ölme zamanının geldiğini söylemesinin ne kadar sürdüğünü biliyor.
Apoptozun Gerçekleşmesi
Stanford Üniversitesi sistem biyologları Xianrui Cheng ve James Ferrell Jr., 10 Ağustos Science’da bildirdiklerine göre, apoptozu tetikleyen sinyaller, bir hücrede dakikada 30 mikrometre hızla hareket eden bir dalga gibi hareket ediyor.
Bu bulgular, bahsedilen ölüm sinyallerinin bir hücre boyunca kendi yollarıyla çalışan sinyal molekülleri ile difüzyon yoluyla mı, yoksa domino taşlarını devirmek gibi kendi kendini yenileyen tetikleyici dalgalar olarak mı yayıldığı konusundaki tartışmayı çözüyor.
Apoptoz süreci, ölüm sinyali kimyasallarının salınmasına neden olan hasarla başlar. Bir örnek, hücrenin enerji santrali olan hasarlı mitokondriden sızan sitokrom c’dir. Sitokrom c konsantrasyonları yeterince yükseldiğinde, kimyasallar kaspaz adı verilen proteinlere işe gitmeleri için sinyal verir. Kaspazlar, diğer proteinleri komşu mitokondride delikler açmaları için tetikler, daha fazla sitokrom c salarak ölüm dalgasını hücre boyunca hareket ettirir. Biyolog Ferrell, bu zincirleme reaksiyonun difüzyondan daha hızlı gerçekleştiğini söylüyor. Afrika pençeli kurbağa yumurtasında, bir tetikleyici dalganın 1.2 milimetrelik hücreye yayılması yaklaşık yarım saat alırken, difüzyonun beş saat süreceğini söylüyor.
Ferrell, orman yangınları gibi, ölüm sinyali kimyasallar ve proteinleri besleyecek yakıt olduğu sürece tetikleyici dalgaların devam edeceğini söylüyor.Ve diğer birçok biyolojik sinyalin tetikleyici dalgalar olarak hareket edebileceğini tahmin ediyor.
Ferrell, “Biz biyologlar, tetik dalgaların biyolojik iletişimde tekrar eden bir tema olduğu fikrine yeni uyanıyoruz” diyor.
Yazan: Aslı TAŞCİ
Kaynak**
Bir yanıt bırakın