Roket Adam: Lagari Hasan Çelebi
Bu yazıda günümüzde teknolojiye ilgi duyan ve gelişmleri takip eden herkesin aşina olduğu ünlü roket uçuş denemelerinin, “rivayetlere göre“ tarihteki bilinen ilk sahibi olan Osmanlı Mühendisi Lagari Hasan Çelebi’yi tanıyacağız.
Lagari Hasan Çelebi, Osmanlı toprakları içerisinde 17.yüzyılda doğmuştur. Aynı zamanda hepmizin bildiği gibi uçuş denemesine sahip olan, 1632 yılının lodoslu bir gününde Galata Kulesi’nden kuş kanatlarına benzer bir araç ile kendini boşluğa bırakması ile efsaneleşmiş Türk bilgini Hazarfen Ahmed Çelebi’nin kardeşidir. Lagari Hasan Çelbi’nin hayatı hakkındaki bilgiler sadece Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde anlattıklarına dayanır.
Lagari Hasan Çelebi 17.yüzyılda tarihteki ilk roketle dikey uçuş denemesinin sahibdir. Evliya Çelebi’ye göre barutla çalışan iki katlı roketi 1632-1633 yılları arasında IV.Murad’ın kızı Kaya Sultan’nın doğumu nedeni ile yapılan şenlikler sırasında 50 okka barut macunundan yedi kollu bir fişek icat etmiş ve “Padişah’ım, seni Hüdâ’ya ısmarladım. İsa Peygamber ile konuşmaya gidiyorum.” diyerek Sarayburnu’nda IV. Murad’ın huzurunda fişeğe binmiş, yardımcılarının fişeği ateşlemesiyle havaya yükselmiştir. Havada iken yanındaki fişekleri ateşleyince denizin yüzü aydınlanmış, büyük fişeğinin barutu kalmayıp yere doğru düşerken de ellerindeki kartal kanatlarını açıp Sinan Paşa Köşkü önünde denize inmiştir. Oradan da yüzerek Padişah’ın huzuruna gelmiş ve “Padişah’ım, İsa Peygamber sana selam etti.” diyerek espri yapmıştır.
Yaptığı roketi teorik olarak incelendiğinde şu bilgilere ulaşırız; barutla çalışan roketin uzunluğu 30 metreydi. Ateşlendikten sonra 2,5 km kadar yol aldığı rivayet edilmiştir. Çelebi’nin tasarladığı roketinin ana motoru çevresinde bulunan 6 küçük motor, roketin havaya yükselmesini sağlayan ilk basamaktı. İlk basamaktaki roketlerin yakıtı tükendiğinde ise ikinci basamağı oluşturan “ana motor” devreye girerek, roketin daha fazla yüksekliğe ulaşmasına yardımcı oldu.
300 metre yüksekliğe geldiğinde ise havada süzülmesine ve inişine yardımcı olan bir çeşit paraşüt sistemi ile denize iniş yaptı. Bu deneme tarih kayıtlarına ilk insanlı uçuş denemesi olarak geçmiştir.
Roket Adam olarak anabileceğimiz Lagari Hasan Çelebi’nin ; Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde belirttiği üzere , Kırım’a Selâmet Giray Han’ın yanına giderek vefat etmiştir. Bu önemli denemenin sahibi ve füzeciliğin atası olarak kabul edilen Lagari Ahmet Çelebi’nin ismi günümüzde ise Uydu ve Uzay Müzesi’nin Türksat’ın Gölbaşı Yerleşkesinde yaşatılmaktadır.
Yazan: Göksu YÜCEL
Kaynak**
Bir yanıt bırakın