Ruhsal Zeka (SQ)
Zeka, TDK’ye göre akıl yürütme, objektif gerçekleri algılama, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tamamı olarak tanımlanıyor.
Her ne kadar zeka hakkında yapılan sorgulamalar ve çalışmalar 1900’lü yıllarda başlasada antik dönemde bu konu hakkında çeşitli görüşler mevcuttur. İlk defa Hippokrates, MÖ IV. yüzyılda, düşüncelerin ve zekanın beyinde yer aldığı görüşünü savunmuştur (Sunay, 2008: 14). Ancak, zeka kavramı XX. yüzyılda anlamlı hale gelebilmiş; XX. yüzyılın başlarında, Stanford’lu psikolog “Lewis Terman” ve Fransız psikolog “Alfred Binet” ile psikiyatr “Theodor Simon‟un çalışmaları sonucunda, bilişsel zeka IQ testleri ile ölçülmeye başlanmıştır. 90’lı yıllarda zeka IQ (Intelligence Quotient) ile tanımlanmış ve bu konuda ilerlemeler kaydedilmiştir.
Sternberg, (1996) ise zekayı; çevreyi seçme, şekillendirme ve ona uyum sağlama için gereken zihinsel yetenekler olarak tanımlamıştır.
Ruhsal Zeka (Spırutual Quotient) Nedir?
Ruhsal zeka kavramını ilk olarak ortaya çıkaran araştırmacılar “Danah Zohar” ve “Ian Marshall” olmuştur. “Ruhsallıkla anlatılmak istenen bilginin özümsenmesi, içselleştirilmesi, bütün yönleriyle anlamlandırılmasıdır” (Çat, 2014: 17).
Zihinsel zeka ve duygusal zekanın kullanılması için gerekli bir zeka türü olarak ifade edilen ruhsal zeka; özbilinç, kendiliğindenlik, bütüncülük, şefkat, faklılıkları kutlamak, alan bağımsızlığı, temel sorular sorma (kökten sorgulama) eğilimi, yeniden tasarlama yeteneği ve alçakgönüllülük olmak üzere dokuz özellik ile ifade edilmektedir (Zohar, 2004: 40-45).
Ruhsal zekaya sahip kişiler kendi hislerini ve karşılarındaki insanları daha net anlamaktadırlar. Ruhsal zekanın net bir tanımı olmamakla birlikte empati yeteneğinin yüksek olması başkalarının mutluluğuyla mutlu olabilmek, sorunlara karşı iyimser hislerle yaklaşmak ruhsal zekanın yüksekliği olarak tanımlanıyor. Batı’nın son dönemlerde materyalist anlayışının getirdiği sorunlara karşı insan psikolojisini ön plana alması ruhsal zekanın gerekliliği şeklinde yorumlanıyor. Yapılan çalışmalar çoğunlukla liderlikte ruhsal zeka üzerine.
Clive Simpkins’e göre ruhsal zeka bir takım tanımlayıcı kriterler ile açıklanabilmektedir. Bu kriterler dürüstlük, merhamet, bilincin tüm seviyelerine saygı, olumlu empati, kendini geniş bir bütünün içinde görme duyarlılığı, cömertlik, evrenle senkronize olma arayışı, yalnız olmadan tek başına olmayı başarabilme gibi özelliklerdir (http://www.mindwise.com.au).
Zeka kavramını Zohar’ın ele aldığı şekilde değerlendirdiğimizde, bilişsel zeka; rasyonel, mantıklı düşünmeyi, problem çözmeyi sağlayan zeka türüdür ve “neokorteks” tarafından yönetilir. Duygusal zeka; duyguların tanınmasını, ifade edilmesini ve bireyin kendisini karşıdakinin yerine koyarak düşünmesini sağlayan zeka türü olarak “amigdala” tarafından yönetilir. Ruhsal zeka ise neye inanacağımızı, ne soracağımızı, neyi değiştireceğimizi ve ne geliştireceğimizi belirler ve “frontal lob (ön lob)” tarafından yönetilir (Uslu Üstten, 2008, s. 92).
Ruhsal zeka insanlık tarihi kadar eski bir yetenek türü olmasına rağmen bilim hala objektif olarak ölçülemeyen durumlar için hazırlıksız olduğu için insanlık bu yetenek türü hakkında çok fazla bilgiye sahip değildir.
Yazan: Anıl MARAL
KAYNAKÇA:
Akgemci, T., & Bekiş, T. (2013). Liderlikte Ruhsal Zeka Üzerine Bir Alan Araştırması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), 283-300.
Aydıntan, B. (2009). Ruhsal Zekânin Dönüştürücü Liderlik Üzerine Etkisini Araştiran Uygulamali Bir Çalişma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 257-274.
Karadeniz, A., & Aydın, D. (2016). RUHSAL ZEKÂ ÖZELLİKLERİ ÖLÇEĞİ GEÇERLİLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI.
SAVAŞ, A. C., & ÇOBANOĞLU, N. (2016). Öğretmenlerin ruhsal zekâsı ve örgütsel bağlılıkları: İş memnuniyetinin aracılık rolü. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(2), 496-511.
SEYFİ, Ü. Y., & Sevinç, K. Ö. S. E. (2016). Ruhsal zekâ ve çalışma algısı üzerine bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(3), 767-787.
Yurttaş, E. (2018). Ruhsal zeka ile karar verme stilleri ilişkisi: Yöneticiler üzerinde bir uygulama (Master’s thesis, Çankaya Üniversitesi).
Bir yanıt bırakın