Santorini’de Volkanik Magma Odası Keşfedildi
Akdeniz’in derinliklerinde, Santorini yakınlarında keşfedilen daha önce hiç görülmemiş volkanik magma odası…
Sismik dalgaları incelemek için bir teknik kullanan araştırmacılar, bir Kolumbo denizaltı yanardağının altında daha önce bilinmeyen bir magma odasını ortaya çıkardılar.
Yeni bir çalışma, yaklaşık 400 yıl önce pitoresk Yunan adası Santorini’yi paramparça eden bir denizaltı yanardağının, önümüzdeki 150 yıl içinde başka bir büyük patlamayı besleyebilecek, büyüyen, daha önce hiç görülmemiş bir magma odasına sahip olduğunu buldu.
Santorini’den yaklaşık 4 mil (7 kilometre), okyanus yüzeyinin 1.640 fit (500 metre) altında Kolumbo yanardağı yatıyor. Kolumbo, dünyadaki en aktif denizaltı volkanlarından biridir ve tarihsel kayıtalar göre MS 1650’deki son patlaması en az 70 kişiyi öldürdü. Geochemistry, Geophysics, Geosystems dergisinde 22 Ekim 2022’de yayınlanan bir çalışma Kolumbo yanardağının altında büyüyen ve daha önce tespit edilemeyen magma odasının başka bir patlamaya yol açarak Santorini’de yaşayanları ve turistleri tehlikeye atabileceğini ortaya çıkardı.
Deniz altı volkanları tıpkı karadaki benzerleri gibi izlenir, ancak denizaltı sismometrelerinin kurulumu zor olduğu için daha az volkan vardır, bu da bilim adamlarının denizaltı volkanları hakkında daha az veriye sahip olduğu anlamına gelir. Bu sorunun üstesinden gelmek için araştırmacılar, Kolumbo’nun iç mekaniğini incelemek için farklı bir teknik denemeye karar verdiler.
Spesifik olarak, yeraltı kayasının ne kadar sert veya yumuşak olduğunu gösteren yüksek çözünürlüklü bir görüntü oluşturmak için yapay olarak üretilmiş sismik dalgaları kullanan tam dalga formu inversiyonu adı verilen bir yöntem kullandılar. Tam dalga formu inversiyonu tıbbi ultrasona benzer diyebiliriz. Imperial College London’da bir volkanolog, yaptığı açıklamada “Bir volkanın yeraltı yapısının görüntüsünü oluşturmak için ses dalgalarını kullanıyor.” diyor.
Sismik dalgalar, içinden geçtikleri kayanın sertliğine bağlı olarak Dünya’da farklı hızlarda hareket eder. Örneğin, P-dalgası adı verilen bir sismik dalga türü, kayaç sertleşmiş kayanın içinden geçtiğinden daha çok bir sıvı, magma gibiyse daha yavaş hareket eder. Araştırmacılar, yerden geçen sismik dalgaların hızı hakkında veri toplayarak, magmanın nerede oluştuğuna dair bir fikir edinebilirler. Araştırmacılar, volkanın yakınında seyreden bir araştırma gemisindeyken, aşağıdaki zeminde sismik dalgalar üreten bir hava tabancası ateşlediler. Bu sismik dalgalar deniz tabanındaki monitörler tarafından ölçüldü.
Sismik kayıtlardan elde edilen veriler, volkanın altındaki hızda önemli bir düşüş gösterdi, bu da sadece katı kayadan ziyade bir magma odasının varlığını gösteriyor. Diğer hesaplamalar, magma odasının 1650’deki patlamasından bu yana yılda 141 milyon fit küp (4 milyon metreküp) oranında büyüdüğünü ortaya çıkardı.
Ekip, haznenin şu anda kabaca bir mil küpün (1,4 km küp) magmanın üçte birini tuttuğunu buldu. Çalışmanın ilk yazarı Kajetan Chrapkiewicz’e göre Imperial College London’da bir jeofizikçi olan Magma’nın hacmi, önümüzdeki 150 yıl içinde kabaca 2 km3’e ulaşabilir. Bu, Kolumbo’nun yaklaşık 400 yıl önce çıkardığı tahmini magma miktarıydı.
Yeni çalışma, denizaltı volkanlarını yakından izlemenin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Depremlerin aksine, volkanik patlamalar bir dereceye kadar tahmin edilebilir – tabi bu uzmanların volkanın altındaki magmanın hareketi hakkında yeterli veriye sahip olması durumunda. Chrapkiewicz yaptığı açıklamada, “Bu volkanların altında gerçekte ne olduğuna dair daha iyi verilere ihtiyacımız var.” dedi. “Sürekli izleme sistemleri, bir patlamanın ne zaman meydana gelebileceğini daha iyi tahmin etmemize olanak tanır. Bu sistemlerle, bir patlamayı gerçekleşmeden birkaç gün önce muhtemelen biliriz ve insanlar tahliye olup güvende kalabilir.”
Kolumbo için uluslararası bir bilim insanı ekibi, Santorini’nin Deniz Tabanı Volkanik Gözlemevi veya SANTORY adlı bir deniz tabanı gözlemevi kurmak için çalışıyor. Gözlemevi çalışmaya başladığında, bilim insanları ve tehlike uzmanları olası patlamaları izlemek için daha donanımlı hale gelecektir.
Yazan: Bilge KAPLAN
Bir yanıt bırakın